به گزارش “راهبرد انرژی“، نقش استارتاپها یا همان شرکتهای دانش بنیان و فناور در جهان امروز بر هیچکسی پوشیده نیست. استارتاپها، امروزه نقش برجسته‌ای در اقتصاد کشورهای پیشرفته ایفا می‌کنند. توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، پیشران این کسب‌و‌کارهای نوپا بوده است. امروزه استارتاپها توانسته‌اند شیفتی مهم در حوزه اقتصاد ایجاد کنند که از آن با عنوان اقتصاد دیجیتال یاد می‌شود. استارتاپها به شدت در حال تغییر و تحول و توسعه در اکوسیستم اقتصادی جهان هستند. در این یادداشت، در ابتدا با بررسی صنعت استارتاپ (دانش بنیان در جهان)، برترین استارتاپهای موفق جهانی در صنعت پتروشیمی مورد بررسی قرار می گیرد. سپس در ادامه بحث حضور شرکتهای دانش بنیان ایرانی در صنعت پتروشیمی مورد کنگاش قرار گرفته و در پایان به همایش پتروفن به عنوان پیش درآمدی بر فن بازار صنعت پتروشیمی کشور اشاره شده است.
برترین استارتاپهای جهانی
بر اساس رتبه‌بندی موسسه StartupBlink کشورهای آمریکا، بریتانیا، اسرائیل، کانادا، سوئد، آلمان، سنگاپور، استرالیا، فرانسه و چین ده کشور برتر اکوسیستم های استارتاپی در سال 2022 هستند.
موفقیت صنعت استارت آپی در این کشورها نشان می دهد، دولت به جای ورود مستقیم به این حوزه، تنها زیرساخت های فنی و حقوقی را برای شرکت های استارتاپی فراهم می کند و اجازه می دهد جریان استارتاپی به صورت خودکار شکل بگیرد. اما در ایران دولت عموما نقش تسهیل گری در این حوزه و کسب و کارهای نوپایش را دارد. آنچه در این میان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، نقش دولت ها و سیاست هایی است که در حمایت از استارتاپها اتخاذ می شود.
در آمریکا در بخش خصوصی، اتحادیه ای به نام «همکاری استارتاپ آمریکا »، متشکل از کارآفرینان، شرکت ها، دانشگاه ها، بنیادها برای سرمایه گذاری در زمینه های نوآورانه و مبتنی بر رشد سریع اقتصاد این کشور تاسیس شده است. سیاست ها و برنامه های حمایتی دولت آمریکا برای کارآفرینان و استارتاپها را می توان مواردی همچون «حذف دایمی مالیات بر درآمد سرمایه برای بنگاه های کسب و کار کوچک خاص»، «اختصاص 5 میلیارد دلار اعتبار مالیاتی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در جوامع کم درآمد»، «دعوت خزانه داری از بنگاه های کسب و کار کوچک و کارآفرینان به کنفرانس های مالی»، «برنامه مربیگری برای استارتاپهای فناوری پاک»، «راه اندازی انکوباتورهای جدید برای کمک و حمایت از کارآفرینان» و «برگزاری تورهای ملی برای حمایت از مشارکت عمومی برای از بین بردن موانع کارآفرینی» نام برد.
دولت سنگاپور نیز اقدامات متعددی را انجام داده تا کشور را به سمت فضای پررونق برای توسعه استارتاپ پیش ببرد. در واقع، زیرساخت انکوباتور کسب و کار، مشوق های مالیاتی، کمک های نقدی، یا طرح های تامین مالی و هر آنچه یک شرکت جدید می خواهد را سنگاپور دارد. حمایت های سیزده‌گانه دولت سنگاپور برای استارتاپها به صورت Startup SG شامل «طرح مالیات بر ارزش افزوده، طرح صنعت فناوری و نوآوری، توانایی توسعه اعتبار، اعتبار بهره وری و نوآوری، نوآوری و کوپن صلاحیت، صندوق سرمایه‌گذاری اولیه، صندوق بهبود کسب و کار، صندوق الگوی اطلاعات ساختمان، کاهش مالیات دوجانبه برای جهانی سازی، کمک هزینه مشارکت جهانی و برنامه فعالیت های بازاریابی بین المللی» است.
برترین استارتاپهای پتروشیمی جهان
BlueBenu ارائه محصولات پایدار پتروشیمی با تولید نفت خام سازگار با محیط زیست
این شرکت در سال 2018 در سوبورگ دانمارک تاسیس شد. این شرکت دانش بنیان دانمارکی یک فناوری تبدیل ضایعات ترکیبی بخارهای پلاستیک به نفت خام سازگار با محیط زیست و محصولات اصلی شیمیایی را توسعه می دهد. واحدهای تولیدی پیش ساخته این استارتاپ از ساختارهایی تشکیل شده که رآکتورها و مخازن را در خود دارد. تولید نفت خام از این طریق قابلیت پالایش را برای تولید محصولات اصلی جدید پتروشیمی با ارزش اجتماعی-اقتصادی بالاتر دارد که انرژی پاک و محصولات پایدار پتروشیمی ایجاد می کند.
Seppure قابلیت فیلتراسیون پتروشیمیایی در سطح مولکولی با ممبرانهای نانوفیلتر
این شرکت دانش بنیان در سال 2018 در سنگاپور تاسیس شد. این شرکت یک راه حل نانوفیلتر مقاوم شیمیایی را توسعه می دهد. ممبرانهای (بچ) این استارتاپ مقاوم در برابر حل شدگی بوده و قابلیت تصفیه بدون گرما با جداسازی شیمیایی در سطح مولکولی را فراهم می آورد. این فناوری از ملزومات تقطیر با انرژی بالا و جداسازی تبخیر در صنعت پتروشیمی جلوگیری می کند. در نتیجه این فناوری اثر کلی زیست محیطی این صنعت را در حالی که کیفیت محصول را حفظ می کند، کاهش می دهد.
Stoli رآکتورهای جریان چندمنظوره با تولید مستمر
این استارتاپ مستقر در ولزبورن بریتانیا، رآکتورهای جریان پیوسته چندمنظوره را برای تجهیزات آزمایشگاه و تولید فراهم می سازد. این فناوری، از یکسری مخازن پیوسته که فرآیندهای مجتمع و گرمازایی را شتاب می بخشد، تشکیل شده است. این فناوری با پمپ ها، چیلرها، هیترهای به کار رفته در فرآیندهای پتروشیمیایی همچون هیدروژنی کردن سازگار است. این کار از سرمایه گذاری اضافی در مجموعه تجهیزات برای تولید جلوگیری می کند.
Catalyxx تولید محصولات تجدیدپذیر پتروشیمی با کاتالیست زیست پایه
این استارتاپ مستقر در چسترفیلد آمریکا، یک جایگزین پتروشیمیایی تجدیدپذیر با کاتالیست را تولید می کند. روش Catalyxx پالایشگاههای زیستی را قادر می سازد تا از تجهیزات متعارف پتروشیمی همانند راکتور، ستونهای تقطیر، مبادله کننده ای گرمایی، استوانه های (لوله های) مولکولی استفاده کنند. این فناوری، تولید ان بوتانول، ان هگزانول، ان اوکتانول، و دیگر شاخه های الکلی را با تاثیر زیست محیطی کاهش یافته امکانپذیر می سازد.
Zeopore تولید کاتالیستهای پتروشیمی
این شرکت مستقر در لیوون بلژیک، کاتالیستهای بهینه سازی شده را برای افزایش عملکرد فرآیندهای پتروشیمیایی توسعه می دهد. این فناوری بهینه سازی پایدار کراکینگ کاتالیستی نفت خام را تسهیل می کند.
علاوه بر موارد فوق، شرکت های دانش بنیان دیگری هم در حوزه پتروشیمی مطرحند.
Syzygy Plasmonics این استارتاپ مستقر در هوستون تگزاس به دنبال آنست تا راکتوری تولید کند که به جای سوخت از نور برای تولید مواد اولیه شیمیایی استفاده کند. این دستاورد باعث کاهش درجه حرارت راکتور شده و علاوه بر کاهش هزینه، از انتشار کربن به میزان ۵۰ درصد می کاهد. دکتر حسین رباط جزی، مدیر تحقیقات کاتالیست این شرکت ایرانی است.
Cemvita Factory موژی کریمی بنیانگذار و مدیر عامل و دکتر تارا کریمی مدیر ارشد فناوری این شرکت ایرانی می باشند. هدف کارخانه سمویتا مستقر در هوستون تگزاس و وست مینیستر کلورادو تبدیل دی اکسیدکربن برای ساخت یک آینده پایدار است. برنامه بکارگیری دی اکسیدکربن، از طریق یک فرآیند بیولوژیکی مصنوعی برای ساخت مواد مغذی و دارویی استفاده می کند که می تواند برای هر چیزی از جمله فعالیت های کشاورزی تا صنایع شیمیایی به کار گرفته شود. این قابلیت می تواند در برنامه جمع آوری کربن موجود در گازهای گلخانه‌ای برای تولید مواد اولیه به کار گرفته شود.
Crusoe Energy Systems این استارتاپ آمریکایی با سرمایه 747.5 میلیون دلاری پیشتاز استخراج بیت کوین با استفاده از تولید برق از هدررفت گاز طبیعی (فلرینگ) است.
Edgewater Midstream این استارتاپ آمریکایی با سرمایه 400 میلیون دلاری راه حلهای میان دستی مستقل برای پالایشگران، تولیدکنندگان و معامله گران نفت خام و محصولات پالایشی ارائه می کند.
Project Canary این استارتاپ آمریکایی با سرمایه 121 میلیون دلاری به دنبال کاهش انتشار متان و کربن زدایی در جو با استفاده از سنسورهای خاص خود است.
Starfire Energy این استارتاپ آمریکایی با سرمایه 34 میلیون دلاری فناوریهای انرژی پایدار را برای تولیدکنندگان آمونیاک توسعه داده و مستقر می کند.
Osperity این استارتاپ آمریکایی با سرمایه 25.6 میلیون دلاری فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی برای نظارت بر عملیات صنعتی که منجر به افزایش ایمنی و کاهش انتشار کربن می شود را فراهم می سازد.
UniSieve این شرکت دانش بنیان سوئیسی با 5.3 میلیون دلار سرمایه، فناوری پاک با راه حلهای ممبرانها جداساز مولکولی با کاربردهای گسترده در حمل هیدروژن و متان و مصرف خالص آن را فراهم می آورد.
Ecolab به عنوان یک شرکت ارائه دهنده راه حل- فناوری های دیجیتالی و تحلیل داده ها را با هم ادغام می کند تا از این طریق بتوانند شفافیت لازم در مورد اطلاعات را برای مشتریان فراهم کند و به این ترتیب تاثیر بسیار مثبتی بر روی کیفیت و کارایی محصولات خود می گذارد.
سرمایه گذاری های مشترک در استارتاپهای مواد شیمیایی و مواد اولیه در طول سال های گذشته افزایش یافته است. برخی از این استارتاپ ها عبارتند از سایکلوپیور (فناوری خالص سازی آب با استفاده از مولکول های بتا- سایکلودکسترین)، پلی استایورت (راهکار بازیافت پلی استایرن) و مواد موزائیکی (چارچوب های جذب دی اکسیر کربن فلز- ارگانیک).
شرکتهای دانش بنیان ایرانی و صنعت پتروشیمی
صنعت نوپای استارتاپ و دانش بنیان و فناور در ایران از مشکلاتی همچون نبود حقوق مالکیت معنوی، نبود صندوق های سرمایه گذاری ریسک پذیر، نامطلوب بودن زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات، نامناسب بودن فضای کسب و کار استارتاپی و در مجموع ضعیف بودن اکوسیستم استارت آپی رنج می‌برند. در گام اول باید یک اتحادیه استارتاپی کارآمد با هدف افزایش فرصت ها و خنثی سازی تهدیدات تشکیل شود. در این زمینه باید حمایت قانونی از استارتاپها، اطلاع‌رسانی و آموزش استفاده درست و بهینه از خدمات استارتاپها، بومی‌سازی استارتاپها و امکان رقابت‌پذیر کردن آنها در سطح منطقه ای و بین المللی، ایفای نقش نظارتی و ارشادی دولت نه دخالت آن در دستور کار قرار گیرد.
موضوع مهم‌تر اینکه بحث تامین مالی و سرمایه گذاری ریسک پذیر مانع اصلی گسترش استارتاپها در کشور است و باید همکاری بین دستگاه ها در کنار رفع موانع حقوقی و تخصص مورد آسیب شناسی در جهت سیاست گذاری مورد توجه قرار گیرد.
شرکتهای دانش بنیان و پتروفن ایرانی هم اکنون در حال دگردیسی و ورود از مرحله نرم افزاری و خدمات مرتبط به مرحله تکمیلی و ارائه محصول با فناوری بالا هستند. با توجه به اینکه این نوآوری در فن بازار پتروفن ضامن افزایش ارزش افزوده هستند، مدیران صنعت پتروشیمی کشور هم گریزی از آن ندارند و به زودی در چارت سازمانی این شرکتها مقوله های پترو فن و فن بازار گنجانده خواهد شد.
همایش پتروفن؛ پیش درآمدی بر فن بازار صنعت پتروشیمی کشور
خبر برگزاری نخستین همایش پتروفن توسط شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس و با حمایت گروه سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی خلیج فارس (پترول) با رویکردی نوین در روزهای ۲۷ تا ۲۹ آذرماه، می تواند سنگ بنا و گامی ارزنده در راستای تحقق شعار سال مقام معظم رهبری و پتروشیمی مبتنی بر پتروفن با فناوری شرکتهای دانش بنیان ایرانی باشد. در این همایش سه روزه، شرکت های دانش بنیان و شرکت های تابعه گروه صنایع پتروشیمی خلیج فارس بیش از ۸۰ نیاز فناورانه هلدینگ خلیج فارس در محورها و موضوعاتی همچون توسعه سبد محصولات، دانش فنی و لایسنس، بومی سازی مواد شیمیایی و کاتالیست ها، ساخت تجهیزات دوار، ساخت تجهیزات ثابت و ابزار دقیق، پوشش های نوین و بهبود و تحول در فرآیند به بحث و تبادل نظر می‌پردازند.
«فوزیه مروت» مدیر راهبرد و زیرساخت توسعه محصول، فناوری و نوآوری شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس اعلام کرده است که این شرکت حدود ۱۵ میلیارد دلار طرح فعال دارد که می‌تواند فن بازار بزرگی برای ورود دانش‌بنیان‌ها به یکی از مهم‌ترین صنایع کشور باشد. به گفته وی پیش‌بینی می‌شود که در نتیجه این همکاری ها در یک سال آینده محصولات دانش‌بنیان جدید به سبد محصولات مجموعه هلدینگ خلیج فارس اضافه شود.
«پیام برزگر» مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی هم اعلام کرده که کارخانه نوآوری در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ایجاد خواهد شد که ظرفیت عظیم ۳۰ میلیارد دلاری را برای حضور و فعالیت شرکتهای دانش‌بنیان فراهم خواهد کرد.
در مجموع، توجه جدی در حوزه استارتاپها و مشاغل دانش‌بنیان می تواند باعث ایجاد اشتغال، تولید و سرمایه گذاری برای قشر دانش آموخته دانشگاهی کشور در شرایط تحریم شود و باید توسط برنامه جامعی از سوی دولت مورد حمایت قرار گیرد. به عبارتی آینده با کربن کمتر و نفت ارزان تر واقعیتی است که با بهره گیری از نیروی کار جوان می تواند محقق شود. چرا که نیروی جوان این قابلیت را دارد که هسته مرکزی انتقال و دستیابی صنعت به تکنولوژی های جدید باشد؛ و این موضوع ساده سازی عملیات، کاهش هزینه و کاهش میزان انتشار گازها را به همراه دارد.
مضافاً استفاده از پتانسیل شرکت های دانش‌بنیان داخلی باعث توسعه و تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی می شود.
شایان ذکر است که از مهم ترین ابزارهای کاربردی برای حمایت از شرکت های دانش بنیان و استارتاپی، ابزار پژوهش و نوآوری است. این ابزار باید بتواند با پذیرش ریسک و ارائه مدل های تضمین خرید، زمینه را برای حضور بخش های مختلف فراهم کند.
برگزاری همایش پتروفن می تواند ارتباط ویژه ای بین نیازهای صنعت پتروشیمی و قابلیتهای شرکت های فناور و دانش بنیان ایجاد کند چرا که بستر صنایع، نفت، گاز و پتروشیمی هم اکنون بیش از گذشته آماده حضور شرکتهای دانش بنیان داخلی است.
