به گزارش “راهبرد انرژی“،
توافقنامه همکاری راهبردی ایران و روسیه شامل حوزه‌های مختلفی از تجارت و انرژی گرفته تا همکاریهای نظامی و فرهنگی است. طبق بیانیه صادر شده از سوی کرملین درباره جزئیات این توافق، روسیه متعهد نشده است در صورت حمله آمریکا یا اسرائیل یا هر دو به ایران از این کشور دفاع کند، بلکه تعهداتش تنها به حمایت نکردن از کشورهای مهاجم محدود می‌شود. براساس تجربه‌های تاریخی می‌توان گفت که همکاریهای نظامی و فنی روسیه و ایران از سوی مسکو محدود خواهد بود. به عنوان مثال اسناد اطلاعاتی شوروی نشان می‌دهد که در طول جنگ ایران و عراق، اتحاد جماهیر شوروی درخواست ایران برای تجهیز این کشور به یک سامانه موشکی تاکتیکی را رد کرد.
روسیه در حال حاضر به دنبال بازسازی روابط خود با واشنگتن از طریق پرونده جنگ اوکراین است. در سایه این نزدیکی، بعید است مسکو اقداماتی را انجام دهد که روابطش با واشنگتن و تل‌آویو را تیره کند. به طور خلاصه می‌توان گفت، با وجود امضای «توافقنامه جامع راهبردی» میان روسیه و ایران، تجربه‌های تاریخی و تحولات ژئوپلیتیک نشان می‌دهد که «روسیه برای دفاع از تهران روابط خود با واشنگتن را به خطر نخواهد انداخت».
در سال ۲۰۲۱، ایران و چین توافقنامه همکاری جامع ۲۵ ساله را امضا کردند. این توافقنامه یک توافقنامه اقتصادی و نه نظامی است که بر اساس آن چین تحریم‌های آمریکا را دور می‌زند تا نفت ایران را با قیمت پایین خریداری کند و در ازای آن، در ایران سرمایه گذاری خواهد کرد.
در طول جنگ ایران و عراق (۱۹۸۸-۱۹۸۰)، ایران برای تامین نیازهای تسلیحاتی خود به چین روی آورد. با این حال، چین خود را به حمایت از ایران محدود نکرد، بلکه به دنبال توازن بخشیدن به صادرات نظامی خود بود و از این درگیری به عنوان یک فرصت اقتصادی برای گسترش نفوذ خود در خاورمیانه استفاده کرد. اگرچه چین به ایران تسلیحات فروخت، اما علیه عراق در کنار این کشور نایستاد.
در طول این جنگ، مجموع فروش نظامی چین به ایران ۱.۸۴۳ میلیارد دلار بود، در حالی که بیش از ۵ میلیارد دلار به عراق تسلیحات فروخت که معادل سه برابر صادراتش به ایران است. مهم‌ترین سلاحی که چین در طول این جنگ در اختیار ایران قرار داد، موشک‌های ضد کشتی بود که در حملات تلافی‌جویانه ایران به کشتی‌های حامل نفت و کالا به عراق در جریان آنچه که «جنگ نفت‌کش‌ها» نامیده می‌شد، نقش مهمی داشت. با وجود اهمیت این سلاح، چین تنها ۸۰ فروند موشک مدل «کرم ابریشم» به ایران فروخت، در حالی که بیش از ۲۰۰ موشک از همین مدل را به عراق فروخت.
از سوی دیگر، موضع چین در زمینه مسائل هسته‌ای نیز موضع حمایتگرانه از ایران نبوده است. در ۱۵ فوریه ۲۰۰۶، زمانی که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به «ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل» رای داد، چین به همراه روسیه و هند علیه ایران رای دادند.
۷پس از جنگ سرد، ایران بیشتر از روسیه به چین اعتماد داشت؛ اما در حال حاضر، علی‌رغم امضای توافق‌های راهبردی با پکن، ایران متوجه شده است که چین کشوری نیست که در صورت بروز یک بحران بزرگ بتوان به آن در سطح نظامی اتکا کرد. به ویژه در صورت وقوع درگیری نظامی با آمریکا یا اسرائیل، ایران می‌داند که در رویارویی با این تهدیدات نظامی تنها خواهد بود.
