به گزارش “راهبرد انرژی“، ایران انتظار دارد، در آینده نزدیک، واردات گاز روسیه از طریق آذربایجان را آغاز کند. کاظم جلالی، سفیر ایران، گفت که مساله اصلی همچنان توافق بر سر پارامترهای قیمت با گازپروم است. این مسیر با استراتژی همکاری انرژی بین مسکو و تهران که به طور قابل توجهی تشدید شده است، مطابقت دارد.
در ژوئن 2023، تهران قصد خود را برای ایجاد یک قطب گازی در جنوب کشور با مشارکت روسیه، ترکمنستان و قطر اعلام کرد. چنین ابتکاری برای افزایش نقش ایران به عنوان یک قطب ترانزیت و توزیع جریان های انرژی در منطقه طراحی شده است.
برای اجرای آن، این کشور کارهای مقدماتی را آغاز کرد و در ژانویه 2024، روسیه و ایران در مورد مسیر خط لوله گاز از طریق آذربایجان توافق کردند. ظرفیت انتقال آن در مرحله اولیه دو میلیارد متر مکعب در سال تخمین زده می شود. طرفین در حال بحث در مورد افزایش ظرفیت این پروژه به 55 میلیارد متر مکعب در سال هستند که می تواند، به طور قابل توجهی، تعادل قدرت را در بازار گاز اوراسیا تغییر دهد.
ایران که جمعیت آن بیش از ۸۹ میلیون نفر است، از نظر مصرف سرانه گاز، یکی از رهبران جهان است. گاز بخش قابل توجهی از تعادل انرژی ایران را تشکیل می دهد، در حالی که منابع انرژی کمی برای جایگزین توسعه آن دارند. بنابراین، تهران واردات گاز روسیه را نه به عنوان جایگزینی برای تولید خود، بلکه به عنوان ابزاری برای متعادل کردن تقاضا در دوره های اوج مصرف و راهی برای افزایش پایداری انرژی می بیند.
تحویل گاز می تواند، به کاهش تنش های اجتماعی در داخل کشور که به دلیل وقفه در عرضه گاز در ماه های زمستان ایجاد می شود، کمک کند و همچنین، برخی از منابع داخلی را برای صادرات به کشورهای ثالث آزاد کند. این پروژه برای روسیه از اهمیت استراتژیک برخوردار است. در برابر فشار تحریم ها و دسترسی محدود به بازارهای سنتی، مسکو به دنبال مسیرهای جدیدی برای صادرات انرژی است.
اجرای این پروژه با چالش‌های متعددی همراه است. اولا، مساله هزینه گاز و اصول قیمت گذاری همچنان بی پاسخ مانده است که ممکن است، موضوع مذاکرات طولانی شود. دوم، یک محدودیت زیرساختی وجود دارد: خط لوله گاز موجود از طریق آذربایجان ظرفیت محدودی دارد و برای رسیدن به حجم اعلام شده، نوسازی در مقیاس بزرگ مورد نیاز خواهد بود.
سوم، عامل ژئوپلیتیک نقش مهمی ایفا می کند: تشدید همکاری های گازی بین روسیه و ایران ناگزیر نگرانی هایی را در میان کشورهای غربی ایجاد می کند که به دنبال محدود کردن نفوذ انرژی این کشورها هستند. با اینوجود، چشم انداز این پروژه همچنان قابل توجه است. اگر برنامه های اعلام شده اجرا شوند، ایران قادر خواهد بود، موقعیت خود را به عنوان یک مرکز انرژی منطقه ای تقویت کند و روسیه بازار جدیدی را به دست خواهد آورد که جبران ضررهای آن در اروپا را خواهد کرد.
