به گزارش “راهبرد انرژی“، روسیه به دنبال مسیرهای اقتصادی و لجستیکی جدیدی است که به آن اجازه می دهد محدودیت های غرب را دور بزند. راه آهن برنامه ریزی شده از طریق ایران می تواند کلید تحقق این جاه طلبی ها باشد.
در واقعیت های جدید ژئوپلیتیک، مسکو در حال گسترش روابط با کشورهایی است که آماده تجارت با آن هستند: در شرق – با چین، از طریق مسیر جنوبی – با هند و کشورهای خلیج فارس. با این حال، توسعه زیرساخت ها در جهت جنوب با چندین مشکل مواجه است: 1-تامین مالی، 2-تردید در مورد اعتماد شرکای جدید روسیه و 3-تهدید تحریم های غرب علیه کشورهایی که با فدراسیون روسیه تجارت می کنند.
بخش کلیدی “طرح جنوبی” ساخت یک راه آهن به طول 1600 کیلومتر با هزینه 1.7 میلیارد دلار بود که ساخت آن در سال جاری آغاز می شود. این آخرین راه ارتباطی بین روسیه و بنادر ایران در خلیج فارس خواهد بود و دسترسی آسان به مرکز تجاری هند بمبئی را فراهم می کند. روسیه پیشتر موافقت کرده بود که برای تامین مالی این پروژه وام 1.4 میلیارد دلاری به ایران بدهد.
دولت روسیه پروژه راه آهن از طریق ایران (و خط دیگری در حال بازسازی که دسترسی به ترکیه را فراهم می کند) را عامل مهمی در تثبیت و تسریع جریان واردات تجهیزات، کالاهای مصرفی و غیره می داند.
ولادیمیر پوتین گفت که مسیر جدید زمان تحویل کالا به بمبئی از سنت پترزبورگ را 10 روز کاهش می دهد. اکنون این مدت از 30 تا 45 روز طول می کشد. مقامات روسی آن را یک “پروژه انقلابی موفقیت آمیز” می نامند که رقیب کانال سوئز خواهد بود. همچنین مسیرهای تجاری روسیه به چین را که بزرگترین شریک تجاری این کشور است، تکمیل خواهد کرد. بر اساس گزارش چین، از سال 2021، تجارت روسیه و چین حدود 63 درصد رشد داشته و به بیش از 240 میلیارد دلار در سال 2023 رسیده است.
راه آهن جدید قرار است در سال 2028 افتتاح شود و دو شهر ایرانی آستارا و رشت را به هم متصل می کند و مسیرهای ایران و آذربایجان را در شمال و سپس به شبکه راه آهن روسیه متصل می کند. زمانی که ساخت و ساز به پایان برسد، کریدور حمل و نقل شمال-جنوب به طور پیوسته به طول 7000 کیلومتر فراتر از محدوده تحریم های غرب کشیده خواهد شد. از تأسیسات ایران در خلیج فارس، روسیه به هند و همچنین عربستان سعودی، امارات، پاکستان و سایر کشورها دسترسی آسانی خواهد داشت.
یکی از قدیمی ترین مجلات خبری کشتیرانی جهان، مسیر تجاری از طریق قفقاز و آسیای مرکزی و از طریق دریای خزر به ایران، در ماههای اخیر اهمیت ویژه ای برای روسیه پیدا کرده است. به گفته معاون نخست وزیر فدراسیون روسیه آندری بلوسف، در سال 2023 حجم تجارت در این مسیر نسبت به سال 2021 به 38 درصد افزایش یافته است و تا سال 2030 می تواند سه برابر شود.
تجارت با هند نیز در حال رشد است و بیش از 65 میلیارد دلار، بیش از 4 برابر بیشتر از سال 2021 است. به این ترتیب، حجم گردش تجاری روسیه با هر دو کشور در سال 2023 در حال حاضر بیشتر از گردش مالی تجاری روسیه با اتحادیه اروپایی است که در سال 2021 بالغ بر 282 میلیارد دلار بوده است.
روسیه علاوه بر خطی که از ایران می گذرد، همچنین می خواهد راه آهن قدیمی شوروی را که مسکو را از طریق نخجوان به ایران و ترکیه متصل می کرد، احیا کند. این خط آهن در اوایل دهه 1990 با شروع جنگ بین ارمنستان و آذربایجان متروک شد. روسیه امیدوار است که راه آهن را ظرف چند سال آینده راه اندازی کند. خطر در اینجا به عنوان وضعیت پیچیده ژئوپلیتیک در منطقه دیده می شود.
در شرایط باثبات، راه آهن نخجوان از طریق ایران می تواند ظرف یک یا دو سال ساخته شود. برای مقایسه رشت- آستارا به 4 تا 5 سال کار نیاز دارد. این احتمال وجود دارد که قطارهای باری روسیه به ایران به عنوان بخشی از کریدور شمال-جنوب تا چند سال دیگر در این مسیر حرکت کنند.
راه آهن چشم انداز جدیدی را برای کریدور شمال-جنوب باز می کند. حمل و نقل با کامیون به ایران و از ایران ارزان تر از قطار است، اما مراحل گمرکی در راه آهن به زمان بسیار کمتری نیاز دارد. در نتیجه، هم هزینه ها و هم خطرات ناشی از توقف یا تاخیر محموله کاهش می یابد.
روسیه، آذربایجان، ترکیه و ایران به طور مستقیم به چنین پروژه بزرگی علاقه مند هستند. این مسیر از جلفا می گذرد، جایی که راه آهنی از ایران از زمان شوروی در آن راه اندازی شده است. بنابراین، این ابتکار تا حد زیادی زیرساخت های قدیمی شوروی را بازسازی می کند – مسیر اتحاد جماهیر شوروی به ایران، که بیش از 3 میلیون تن بار در سال در دهه 1980 حمل می کرد.
ترجمه: اداره رسانه های خارجی
