به گزارش “راهبرد انرژی“، روسیه و ایران مجموعه ای از توافقنامه های همکاری جدید را برای ایجاد یک اتحاد گازی برای تصاحب بخش بزرگی از بازار جهانی طی 2 دهه آینده به امضا رسانده اند.
یک منبع ارشد که با وزارت نفت ایران همکاری نزدیک دارد، هفته گذشته به اویل پرایس گفت: 19 قرارداد همکاری جدید در زمینه‌های گاز نفت، زیرساخت‌ها و مالی در روزهای اخیر بین ایران و روسیه امضا شده است.
این قراردادها بر اساس محورهای کلیدی همکاری های تقویت شده مندرج در قرارداد همکاری جامع 20 ساله جدید بین دو کشور است که رهبرایران در 18 ژانویه آن را به طور رسمی تایید کردند.
این قراردادها و توافق‌های جدید در راس آن، از بسیاری جهات به موازات عناصر کلیدی “توافقنامه همکاری جامع 25 ساله ایران و چین” ادامه می‌یابد.
یکی از زمینه‌هایی که به‌ویژه مورد توجه است، افزایش همکاری و کنترل دو کشور بر بخش جهانی گاز است. با توجه به اینکه این دو کشور به ترتیب در رتبه های اول و دوم جدول بزرگ ترین ذخایر گاز جهان – روسیه با حدود 37 تریلیون متر مکعب و ایران با حدود 32 تریلیون متر مکعب – در موقعیت ایده آلی برای انجام این کار قرار دارند.
در ژوئیه 2022، روسیه با یک یادداشت تفاهم 40 میلیارد دلاری بین شرکت “گازپروم” روسیه و “شرکت ملی نفت ایران” (NIOC)، پایه‌های این همکاری گازی را با ایران محکم تر کرد.
کرملین این همکاری ها را گامی مهم در جهت توانمند ساختن روسیه و ایران برای اجرای طرح طولانی مدت خود برای تاسیس یک کارتل جهانی از تامین کنندگان گاز به همان شیوه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) می داند.
تامین کنندگان این “اوپک گازی” با تاسیس خود در مجمع کنونی کشورهای صادرکننده گاز (GECF)، امکان هماهنگی فوق‌العاده‌ای برای کنترل قیمت گاز در سال‌های آینده را فراهم می‌کند.
روسیه، ایران و قطر با هم حدود 60 درصد از ذخایر گازی جهان را به خود اختصاص داده اند و آنها 3 کشوری بودند که در تاسیس GECF نقش فعال داشتند که 11 عضو آن بر 71 درصد ذخایر گازی جهان کنترل دارند و 53 درصد از خطوط لوله گاز و 57 درصد از صادرات LNG در دنیا را به خود اختصاص داده اند.
در بیانیه اوپک گازی که در مسکو به توافق رسید، آمده است: ” تقویت نقش اوپک گازی در صحنه انرژی جهانی به منظور حمایت از حقوق حاکمیتی کشورهای عضو بر منابع گاز طبیعی خود، به حداکثر رساندن ارزش آنها به نفع مردم این کشورها و برای ارتقای هماهنگی آنها در مورد تحولات انرژی جهانی با هدف کمک به توسعه پایدار جهانی و امنیت انرژی.”
تفاهم نامه 2022 گازپروم و شرکت ملی نفت ایران تاکید می کند که اتحاد گازی جدید روسیه و ایران با هدف کنترل هر چه بیشتر دو عنصر کلیدی در ماتریس عرضه جهانی است: گاز عرضه شده از طریق خطوط لوله زمینی و گاز عرضه شده از طریق کشتی ها و به صورت گاز طبیعی مایع (LNG).
بر اساس بیانیه آن زمان “حمید حسینی” رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران در تهران: “اکنون روس‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف گاز در دنیا افزایش می‌یابد و گرایش به مصرف LNG افزایش یافته است و آنها به تنهایی قادر به پاسخگویی به تقاضای جهانی نیستند، بنابراین جایی برای رقابت گاز [بین روسیه و ایران] باقی نمی ماند.” وی افزود: برنده جنگ روسیه و اوکراین آمریکا است و بازار اروپا را تسخیر می کند، بنابراین اگر ایران و روسیه بتوانند با همکاری یکدیگر از نفوذ آمریکا در بازار نفت، گاز و محصولات پتروشیمی بکاهند، این به نفع هر دو کشور خواهد بود.”
طرح گازپروم که اکنون در حال انجام است شامل کمک کامل به شرکت ملی نفت ایران در توسعه 10 میلیارد دلاری میادین گازی کیش و پارس شمالی به منظور تولید بیش از 10 میلیون متر مکعب گاز در روز از این دو میدان است.
بخش دیگر این است که گازپروم همچنین به طور کامل به پروژه 15 میلیارد دلاری برای افزایش فشار در میدان گازی بزرگ پارس جنوبی در مرز دریایی ایران و قطر کمک خواهد کرد.
بخش سوم این است که گازپروم در تکمیل پروژه های مختلف LNG و ساخت خطوط لوله صادرات گاز کمک کامل خواهد کرد.
بنا به گفته منبع ایرانی به اویل پرایس، عنصر نهایی این است که روسیه همه فرصت‌ها را برای تشویق دیگر قدرت‌های بزرگ گازی در خاورمیانه برای پیوستن تدریجی به گسترش کارتل “اوپک گازی” بررسی خواهد کرد.
روسیه می‌خواهد دوباره اتکای سایر کشورها به گاز خود را تقویت کند و همچنین به دنبال کمک به ایران برای توسعه ظرفیت‌های LNG خود است تا از این ظرفیت خاورمیانه برای افزودن به ذخایر LNG خود روسیه در منطقه قطب شمال افزوده شود.
روسیه گاز را به عنوان محصول بهینه در گذار از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر می‌بیند، بنابراین کنترل هر چه بیشتر جریان جهانی آن کلید کنترل بر منابع انرژی جهانی در 10 تا 20 سال آینده و تامین اضطراری گاز جهان پس از تهاجم این کشور به اوکراین خواهد بود.
در پایان ژانویه، وزارت نفت ایران اعلام کرد که تولید 1.5 میلیون تن LNG در سال در یک کارخانه متوسط در عسلویه را در سال 2026 آغاز خواهد کرد. این پروژه بخشی از برنامه های بسیار بزرگتر ایران برای کسب درآمد بیشتر از منابع عظیم گاز آن – و تضمین قدرت ژئوپلیتیکی بیشتر – با تبدیل شدن به یک صادرکننده جهانی LNG است.
اگرچه پروژه ال‌ان‌جی عسلویه تنها با یک نیروگاه 1.5 میلیون تنی آغاز می‌شود، اما قرار است در محل پروژه بسیار بزرگتر “ایران ال‌ان‌جی” در اطراف بندر تمبک، در 30 مایلی شمال خود عسلویه، با تمرکز بر گاز همان منطقه ساخته شود.
میدان گازی پارس شمالی که در 120 کیلومتری جنوب شرقی جنوب استان بوشهر قرار دارد، دارای حدود 59 تریلیون فوت مکعب گاز است و حجم گاز قابل بازیافت آن حدود 47 تریلیون فوت مکعب تخمین زده شده است. در اوایل مشخص شد که حداقل 100 میلیون متر مکعب در روز (میلی متر مکعب در روز) خروجی می تواند در کمتر از 12 ماه پس از توسعه مناسب به دست آید و با تمام گاز بازیافت شده برای تولید LNG به حداقل 20 میلیون تن در روز برسد.
شرکت ملی نفت فلات قاره چین (CNOOC) اولین شرکت کننده در پروژه اولیه LNG ایران بود که به دلیل پیشر فت کُند و آهسته طرف چینی این طرح در نهایت به شرکت “لیند” آلمانی واگذار شد.
این شرکت آلمانی ظرف مدت نسبتا کوتاهی، 60 درصد تاسیسات صادرات LNG به ارزش 3.3 میلیارد دلار را تکمیل کرد که قرار بود حداقل 10.5 میلیون تن گاز مایع تولید کند، با این انتظار که تکمیل آن کمتر از یک سال طول بکشد.
با این حال، باز هم به دلیل اعمال مجدد تحریم ها، پیشرفت پروژه دوباره متوقف شد. در آن مقطع در سال 2018 بود که گازپروم برای اولین بار به طور جدی در بخش نوپای LNG ایران مشارکت کرد و به دنبال اجرای یک استراتژی مشترک دو جانبه در مورد گاز ایران شد.
در ابتدا، این به گازپروم این امکان را می‌دهد که در واقع، مجتمع با پیشرفت 60 درصدی LNG موجود را تصاحب کند و بعدا در ساخت مجتمع‌های LNG کوچک نقش داشته باشد. ایران و روسیه معتقدند که مجتمع‌های کوچک ال‌ان‌جی – با ظرفیت‌های تولید بین 2 هزار تا 500 هزار تن LNG در سال، در مقایسه با ظرفیت کارخانه‌های معمولی مقیاس بزرگ بین 2.5 تا 7.5 میلیون تن در سال – کمتر در برابر آمریکا یا اسراییل آسیب‌پذیر خواهند بود.
گازپروم سرمایه گذاری خود را از فروش گاز هم از این مجتمع و هم از بخشی از خروجی میادین گازرسانی دریافت خواهد کرد. در آن زمان پیش بینی می شد که توسعه LNG پارس شمالی به حدود 16 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز داشته باشد که شامل 5 میلیارد دلار در بخش بالادستی و 11 میلیارد دلار در بخش پایین دستی (عمدتا کارخانه های LNG) – برای دستیابی به خروجی فاز اول LNG است. در نتیجه این سرمایه گذاری پیش بینی می شود حداقل 100 میلیون متر مکعب در روز از محل حفاری 46 حلقه چاه در این منطقه به دست آید.
