به گزارش “راهبرد انرژی“، دکتر «محمدجواد عاصمی‌پور»؛ مشاور سابق مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در امور نفت، گاز و پتروشیمی، اصلاح ساختار سازمان و یکی از کارشناسان بنام این حوزه، در زمان تصدی خود، کوشش موثری برای توسعه فعالیت‌های انرژی‌پایه در منطقه آزاد اروند داشت. با همکاری تیمی از کارشناسان حوزه‌های گوناگون که ماحصل آن امضای چند تفاهم‌نامه مهم و تخصصی در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی در منطقه آزاد اروند بود. تلاش‌هایی که بی‌تردید چشم‌انداز روشنی برای بخش سرمایه‌گذاری اروند در پی خواهد داشت. این گفت‌وگو فرصتی کم‌نظیر برای دریافت دیدگاه‌های تخصصی این نخبه حوزه انرژی بود. وی کمتر اهل معاشرت رسانه‌ای است و در هر جایگاهی به دور از نمایش خبری فعالیت کرده است. فرصت حضور چندماهه عاصمی‌پور در منطقه آزاد اروند، بهانه‌ای شد تا مخاطب فعالیت‌های صورت گرفته در حوزه انرژی از زبان وی باشیم. پرسش‌ها را از متن حذف کرده ایم تا نکته‌ها و گفته‌های این اقتصاددان، روان‌تر خوانده شوند.
70 میلیارد بشکه ذخیره درجا نفت خام دارایی منطقه آزاد اروند
انرژی نیاز جهان است. دنیا نمی‌گذارد هر تصمیمی که می‌خواهید بگیرید. تا سال‌های آینده جهان 65 درصد در تأمین انرژی متکی به نفت، گاز و صنایع پتروشیمی است. منطقه آزاد اروند دارای بیش از 70 میلیارد بشکه ذخیره درجا نفت خام با 13 میدان نفتی است و قرار است یک میلیون و 200 هزار بشکه در روز نفت تولید شود؛ یعنی یک‌سوم تولید نفت کل ایران در خشکی و دریا. بنابراین جهان به شما اجازه نمی‌دهد هیچ اقدامی نکنید این موضوع اختیاری نیست که توسعه دهیم یا ندهیم. در سفره اقتصاد جهانی نقش نفت و گاز اهمیت استراتژیک دارد و این ما را مجبور می‌کند به توسعه میادین توجه کنیم. این مهم را نیز می‌بایست در نظر بگیریم به ازای هر شغل مستقیم در صنعت نفت 35 شغل غیرمستقیم در حوزه صنعت، سرمایه‌گذاری و… در منطقه آزاد اروند ایجاد می‌شود.
چرا باید امروز با وجود اینکه نفت در خوزستان است تولیدکننده قطعات و ماشین‌آلات در استان‌های دیگر باشد؟ در همین خصوص پروژه‌هایی به سازمان منطقه آزاد اروند ارائه داده‌ایم که عبارت‌اند از:
1- ایجاد هایپر مارکت صنایع نفت و چرخه زنجیره تأمین کالا از ساخت، تعمیر و نگهداری و نصب تا تأمین کالای نهایی در منطقه آزاد اروند.
2- تجارت نفت (بورس انرژی) با توجه به اهمیت نفت خام و محصولات نفتی و از آنجا که خودم نیز طراح بورس بوده‌ام، تالار دوم بورس انرژی در منطقه آزاد اروند را تشکیل دادیم و بدین منظور فضایی در سال 1395 به‌عنوان تالار بورس منطقه ایجاد کردیم لیکن به دلایلی این تالار فعالیت چندانی نداشت و اکنون نیز غیرفعال است؛ لذا یکی از اهداف سازمان می‌بایست راه‌اندازی بورس نفت، گاز و پتروشیمی باشد.
3- یکی دیگر از اهداف پروژه‌ها، صدور خدمات فنی و مهندسی به کشورهای همسایه خصوصا کشور عراق است که مرز زمینی و دریایی با منطقه آزاد اروند دارد.
4- در بحث شرکت‌های خصوصی فعال بومی و غیربومی در زمینه نفت، سازمان باید آنها را ترغیب به سرمایه‌گذاری، توسعه فعالیت و ثبت شعبه در منطقه کرده و حمایت چندجانبه از این شرکت‌ها را در دستور کار خود قرار دهد، در این خصوص از کارهای صورت گرفته می‌توان به راه‌اندازی مرکز بازسازی و تعمیرات موتورهای دکل حفاری با همکاری مشترک شرکت آمسکو و شرکت توسعه سرمایه‌گذاری اروند با محوریت شرکت ملی حفاری ایران در قالب یک تفاهم‌نامه سه‌جانبه نام برد.
5- راه‌اندازی پالایشگاه خوزستان با 200 هزار بشکه ظرفیت در کنار اجرای فاز 4 پالایشگاه آبادان، ظرفیت پالایشگاهی منطقه را به حدود 800 هزار بشکه فراوری روزانه افزایش می‌دهد که از این تعداد 200 هزار بشکه نیز صادر می‌شود.
راه‌اندازی توریسم آموزشی در منطقه آزاد اروند
وجود دانشکده نفت آبادان، آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای مناطق نفت‌خیز با قدمت بیش از صدسال تحت عنوان مجتمع فنون اهواز، آموزشکده فنی ملی حفاری اهواز و مسجدسلیمان، مرکز آموزش مجتمع پتروشیمی ماهشهر و فنی و حرفه‌ای پالایشگاه آبادان در کنار دانشگاه‌های نفت و گاز در ماهشهر، مسجدسلیمان، گچساران، امیدیه، آبادان و خرمشهر و به‌خصوص انستیتو تکنولوژی نفت آبادان (دانشگاه صنعت نفت آبادان) که در منطقه آزاد اروند است، ظرفیت عظیمی در بحث فنی حرفه‌ای هم در بدنه صنعت نفت که تکنسین‌ها آن را ایجاد می‌کنند و هم در بخش آکادمیک برای ایجاد راه‌اندازی توریسم دانشگاهی و جذب دانشجو از کشورهای همجوار به‌ویژه عراق، ایجاد می‌کند.
در حال حاضر بسیاری از دانشجویان عراقی برای تحصیل در حوزه نفت به دانشگاه‌های تهران می‌روند که این با توجه به نزدیکی فرهنگ و زبان مشترک این منطقه با مردم عراق، یک امکان از دست رفته است که در همین راستا سازمان منطقه آزاد اروند، راه‌اندازی پردیس دانشگاهی را جزو اهداف خود قرار داده و نشست‌های قابل‌توجهی نیز در این خصوص با متولیان امر داشته است. همچنین با ارائه طرح مهارت افزایی و ارتقای توان اشتغال‌پذیری دانشجویان در اروند به کمک شرکت‌های نفت و گاز اروندان، ملی حفاری ایران و پالایشگاه آبادان که جزو برنامه‌های در دست اقدام سازمان منطقه آزاد اروند بود، می‌توان آینده خوبی را در این خصوص متصور بود. ضمنا باید یادآوری کرد که مرکز بین‌المللی مطالعات توسعه مدیریت سازمان منطقه آزاد اروند با امضای تفاهم‌نامه‌ای مشترک با دانشگاه پیام نور در این سازمان تشکیل و راه‌اندازی شد که امیدوار هستیم راه‌اندازی توریسم آموزشی در منطقه آزاد اروند را پیش ببرد.
تسریع در ساخت پالایشگاه خوزستان
پیش از ساخت پالایشگاه فرا سرزمینی و منابعی که در دیگر کشورها خرج می‌کنیم، ابتدا می‌بایست ظرفیت‌های ملی و داخلی را توسعه دهیم. شرکت‌های سازنده ابتدا پالایشگاه خوزستان و فازهای دیگر پالایشگاه آبادان را راه‌اندازی کنند بعد در دیگر کشورها اقدام به ساخت پالایشگاه نمایند. اگر تا به امروز طبق همان تعریف اول گفت‌وگو ایده و ارزش ساخت پالایشگاه خوزستان را درست تبلیغ و بازاریابی می‌کردیم شاید این پروژه سالها مغفول نمی‌ماند. اما متأسفانه چنین ایده پراهمیتی که می‌تواند حجم عظیمی اشتغال‌زایی در پی داشته باشد را ترویج و تبیین نکردیم؛ با توجه به اینکه 13 میدان نفتی غرب کارون در حداکثر 60 کیلومتری منطقه آزاد اروند (دارخوین، آزادگان، یاران و …) قرار دارد، خوراک این پالایشگاه با توجه به هزینه سنگین انتقال نفت خام در سایر مناطق جغرافیایی برای پالایش را نیز کاهش می‌دهد و ضمناً بخش عظیمی از تولیدات آن امکان صادرات به کشورهای خلیج‌فارس به‌ویژه عراق با فاصله 50 کیلومتری تا بصره را منجر می‌شود؛ همچنین توسعه اسکله‌های صادراتی در بنادر آبادان و خرمشهر را به دنبال خواهد داشت. اینجاست که بازهم نقش پررنگ روابط عمومی و رسانه‌ها مشخص می‌شود.
مجموعه پالایشگاهی در آبادان و خوزستان بالغ‌بر 800 هزار بشکه ظرفیت تولید روزانه دارد یعنی می‌توانیم بزرگ‌ترین قطب تولید پالایشگاهی در کشور و حتی خاورمیانه را داشته باشیم. تسریع در ساخت پالایشگاه خوزستان یکی از کارهای مشترک سازمان منطقه آزاد اروند و پالایشگاه آبادان است که به جد دنبال می‌شود. امید می‌رود که اهداف مذکور سریع‌تر پیش رود؛ کما اینکه تاکنون تفاهم‌نامه‌های بسیار خوبی با شرکت‌های عظیم نفتی در راستای پیشبرد این اهداف نیز امضا شده است.
موضوع نفت، گاز و پتروشیمی می‌بایست تکرار شود و این تکرار لازم است؛ هرچقدر روی تبلیغ این موضوع کار شود و بخش بالادستی و پایین‌دستی اروند را به رخ بکشیم در جذب سرمایه‌گذار و توسعه منطقه موفق‌تر خواهیم بود. رسانه‌ها باید نقش مهمی در تبیین، ترویج و آگاه‌سازی جامعه و افزایش سطح مطالبات مردم منطقه از موارد کم‌اهمیتی نظیر لکه‌گیری و آسفالت خیابان‌ها و مشکلات فاضلاب داشته باشند؛ باید سطح مطالبات عموم ارتقا یابد تا مدیریت‌ها مجبور به تلاش بیشتری شوند و اینجاست که نقش رسانه‌ها در آگاهی عمومی خود را نشان می‌دهد.
از 970 میلیارد بشکه ذخیره درجا نفت دنیا، 150 میلیارد آن مربوط به ایران است. ما در منطقه‌ای از جغرافیا زندگی می‌کنیم که پنج کشور ایران، کویت، امارات، عراق و عربستان بالغ‌بر 700 میلیارد از این 975 میلیارد کل دنیا را در اختیار دارند؛ بنابراین منطقه ما بسیار سوق‌الجیشی و عظیم است. حال با ظرفیت موجود می‌توان از 4 میلیون بشکه در روز تولید کشور 1 میلیون و 200 هزار بشکه در روز را در اروند تولید کرد؛ ببینید چه سرمایه عظیمی در یک محدوده جغرافیایی کوچک وجود دارد! ما قرار است یک مجتمع پالایشگاهی 800 هزار بشکه‌ای را به کمک پالایشگاه آبادان و خوزستان داشته باشیم که منجر به پایه‌ریزی هاب انرژی در مناطق آزاد خواهد شد.
نفت به‌عنوان یک مولفه قدرت هم می‌تواند مثبت باشد و هم منفی. ما بند ناف منافع کشورهای بزرگ را قطع کرده‌ایم و برای اولین بار بعد از سال 1329 با انقلاب اسلامی در سال 1357، صنعت نفت به معنای واقعی ملی شد. پیش از آن فقط روی کاغذ این روز را جشن می‌گرفتیم اما عملا سرنوشت ما دست بیگانگان بود.
معتقدم برند اروند را باید با پیوند به هاب انرژی مناطق آزاد تبلیغ کرد. با رشد و توسعه اروند در سایه صنعت نفت، پخش و پالایش، گاز و پتروشیمی کلیه بخش‌های دیگر همچون ترانزیت، صنایع دریایی، بنادر، راه‌ها، بهداشت، درمان و آموزش، توسعه و ارتقا خواهند یافت. مدیریت یکپارچه اینجاست که ارزشمند است؛ همه ادارات و دستگاه‌های اجرایی از نفت، گاز و پتروشیمی منتفع می‌شوند.
دولت فعلی باید بحث فراسرزمینی را که دولت قبل آن را ترویج می‌کرد برای همیشه عقب بیندازد و توان داخلی و عظیمی را ایجاد کند. هرچه سریع‌تر باید فاز به فاز پالایشگاه خوزستان راه‌اندازی شود.
اهمیت نقش سازمان منطقه آزاد اروند در جذب سرمایه‌گذار حوزه نفت
طبق حکمرانی یکپارچه؛ ظرفیت نفت، گاز و پتروشیمی درون محدوده منطقه آزاد اروند قرار گرفته و جزو دارایی‌هایی است که نمی‌شود آن را نادیده گرفت، درواقع جذب سرمایه‌گذار حوزه نفت وظیفه ذاتی و حکمرانی منطقه است. همچنین موتور محرک توسعه برای دیگر بخش‌ها نظیر مسکن، راه‌سازی، حمل‌ونقل و… بوده و ایجاد کارآفرینی می‌کند و از همه مهم‌تر یکی از محورهای طرح جامع منطقه آزاد اروند است که بر اساس تحلیل S.W.O.T (قوت‌ها و ضعف‌های درون سازمان، فرصت‌ها و تهدیدها و تعاملات بیرونی) و بر اساس تحلیل آمایش سرزمینی که هر دو پیش‌نیاز تهیه و برنامه جامع توسعه منطقه است، بحث نفت، گاز و صنایع پتروشیمی باید به‌عنوان محور و مرکز ثقل توسعه باشد و بقیه بخش‌ها در این جهت توسعه یابند و مجموعه پروژه‌ها و تفاهم‌نامه‌های امضا شده توسط سازمان منطقه آزاد اروند به‌طورجدی دنبال شود.
بازاریابی ایده، هنر روابط عمومی کارآمد
بازاریابی ایده و دارایی فکری، از بازاریابی محصول بسیار سخت‌تر است. در بازاریابی ایده، نظریه‌ها و عقاید خصوصا اگر پیش از آن تجربه فعالیت در آن حوزه را نداشته باشیم کار بسیار مشکلی خواهد بود و نیاز به فعالیت‌های عظیم و سنگینی دارد. لذا برای اجرای بسیاری از پروژه‌ها ابتدا شروع به بازاریابی ایده پروژه می‌کنند؛ چراکه اگر ایده خوب تبلیغ نشود و مخالف را به همراه تبدیل و سازمان را تجهیز نکند، امکان موفقیت در آن وجود ندارد.
با این تفاسیر حوزه نفت، گاز و پتروشیمی سازمان منطقه آزاد اروند که یک بخش جدید و نوپا بود در خصوص ضرورت توجه، نیاز به همکاری و فعالیت سنگین روابط عمومی داشت که انصافا در این زمینه اتفاقات بسیار ارزنده‌ای نظیر راه‌اندازی سایت تخصصی نفت، گاز و پتروشیمی جهت تولید محتوا و انتشار فعالیت‌های این حوزه رقم خورد. معتقدم روابط عمومی ویترین ارتباطات است و بازاریابی ایده هنر یک روابط عمومی کارآمد.
یکی از دلایلی که طی یک دهه گذشته سازمان منطقه آزاد اروند در حوزه نفت، پخش و پالایش، گاز و پتروشیمی که مهم‌ترین مرکز ثقل و توسعه آن بود عملکرد موفقی نداشت؛ قرار ندادن زمان لازم برای جا انداختن ایده بود.
مدیریت صحیح یکی از مهم‌ترین عناصر توسعه
پرداختن به موضوع نفت، گاز و پتروشیمی در سازمان منطقه آزاد اروند بدون تعارض با عملکرد دیگر بخش‌های این سازمان می‌تواند در رشد اقتصادی منطقه نقش اثرگذاری داشته باشد. روابط عمومی به‌عنوان یکی از بازوهای اصلی نیز می‌بایست با برگزاری جلسات برای نیروهای سازمان این موضوع را جا بیندازد و با یک مدیریت صحیح به‌عنوان یکی از عناصر مهم توسعه، می‌توان سطح مطالبه‌گری مردم منطقه را نسبت به این دارایی عظیم بالا برد؛ چراکه هرچقدر میزان مطالبه‌گری عموم مردم افزایش پیدا کند؛ شاهد بهبود کیفیت مدیریتی نیز خواهیم بود. به همین دلیل جلسات آموزشی در صداوسیمای مرکز آبادان برای تهیه‌کنندگان تدارک دیده شد، جلساتی با مدیران صدا سیما در آبادان برگزار، پیش‌نویس تفاهم‌نامه‌ای جهت تهیه چندین مستند، گزارش، خبر و مصاحبه پیشنهاد شد و در اولین مستند با عنوان «به‌علاوه نفت» به 70 درصد موضوعات پرداخته شد. در آن مستند به لزوم توجه به نفت در منطقه و میزان برنامه‌های تهیه شده در سیمای آبادان پرداخته شد.
چشم‌انداز روشن اروند در حوزه نفت
باید سه تحول عظیم در منطقه اروند؛ استقرار صنایع عظیم نفت و گاز در بخش بالادستی، بهبود روابط سیاسی و دوستانه با عراق و استقرار عملی منطقه آزاد در شهرهای آبادان و خرمشهر را به‌عنوان یک بلوغ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی توسط مدیریت و شرکت‌ها و نیروهای انسانی محلی مدیریت کرد در غیر این صورت پتانسیل‌های خارج از منطقه آزاد اروند، آن را مدیریت می‌کنند.
در این یک سال اخیر با تلاش و حضور بسیار پرثمر و ارزنده منطقه آزاد اروند، موضوعات مورد بررسی قرار گرفت و استانداردی در منطقه ایجاد و تبلیغ شد که دیگر نمی‌توان از این مسیر به عقب بازگشت. امروز اروند با دیروز فرق می‌کند؛ اگر این روند ادامه پیدا کند آینده اروند آینده دیروز و امروز نیست. مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند باید اقدام به تشکیل معاونت نفت، گاز و پتروشیمی نموده و مسیر رسیدن به اهداف کلان طراحی‌شده توسط این کمیته را هموارتر نماید. باید نماد اروند در دروازه‌های ورودی شهر المان‌هایی از نفت، پالایش و پخش، گاز و پتروشیمی باشد که هر توریستی این منطقه را با نفت بشناسد و منطقه آزاد اروند به‌عنوان هاب انرژی شناخته شود.
بی‌شک به عقیده این‌جانب اگر مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در پایان مأموریت خود در این سازمان، بخواهد از دو میراث مهم خود در منطقه نام ببرد؛ بخش نفت، گاز و پتروشیمی و طراحی ساختار مدیریت یکپارچه و حکمرانی جامع در استقرار ماده 65 و 27 خواهد بود.
این صحبت‌ها طرح و رویا نیست؛ واقعیت‌های این منطقه است که طی سالیان گذشته نسبت به آن بی‌توجه بوده‌ایم. باید چشم‌ها را باز کنیم و درک درستی از نفت، پالایش و پخش، گاز و پتروشیمی به‌عنوان یک نعمت در این سرزمین داشته باشیم.
