چالش‌های تعیین سقف قیمت برای نفت روسیه

ایالات متحده در واکنش به طرح پرمخاطره‌تر اتحادیه اروپایی برای ممنوعیت واردات نفت روسیه، بر اعمال سقف برای قیمت فشار آورد. ماه ژوئن، اتحادیه اروپایی بسته تحریمی را اعمال کرد که واردات نفت خام از طریق دریا را از 5 دسامبر و واردات فرآورده‌های نفتی را از 5 فوریه 2023 (با برخی استثناها) ممنوع می‌کند. از همه مهم‌تر، به واسطه این تحریم‌ها همچنین شرکت‌های اتحادیه اروپایی از ارائه بیمه کشتیرانی، خدمات دلالی یا تامین مالی برای صادرات نفت از روسیه به کشورهای ثالث منع شده‌اند. ارزیابی مقامات خزانه داری ایالات متحده این است که تحریم اتحادیه اروپا احتمالا صادرات روسیه را به میزان سه تا پنج میلیون بشکه در روز کاهش دهد و باعث افزایش شدید قیمت می‌شود.

بر اساس طرح پیشنهادی جدید، حمل‌کنندگان و شرکت‌های بیمه باید ثابت کنند که از تجارت نفت روسیه با سقف قیمتی یا کمتر از آن حمایت می‌کنند. تجارت غیرمجاز بالاتر از این قیمت، خریداران را ملزم می‌کند که به دنبال دلالی، حمل و نقل، بیمه و بیمه اتکایی از خارج از کشورهای شرکت کننده باشند. این خدمات کمیاب‌تر و گران‌تر می‌شوند. در حال حاضر هیچ برنامه‌ای جهت اعمال تحریم‌های ثانویه برای وادار کردن کشورها به مشارکت وجود ندارد. بسیاری از جزئیات نامشخص هستند و باید قبل از 5 دسامبر، زمانی که تحریم‌های اتحادیه اروپا اجرایی می‌شوند، بر سر شرایط توافق حاصل شود.

حداقل چهار چالش بزرگ برای سقف قیمت وجود دارد. اول، واکنش روسیه چه خواهد بود؟ این کشور قبلاً تهدید کرده است که از فروش نفت به کشورهایی که به سقف قیمتی ملحق می‌شوند، خودداری می‌کند. طرفداران این طرح استدلال می‌کنند که این یک بلوف است. آن‌ها خاطرنشان می‌کنند که روسیه ظرفیت ذخیره سازی محدودی دارد و توقف تولید در سیبری غربی می‌تواند تجهیزات را منجمد کند و به زیرساخت‌های نفتی آن آسیب برساند. اما تصور اینکه روسیه قیمت‌های بسیار پایین‌تری را بپذیرد، متکبرانه به نظر می‌رسد. رئیس جمهور ولادیمیر پوتین ممکن است این خطر را بپذیرد که با قطع نفت روسیه، بازار را به وحشت بیندازد و شوک قیمتی ایجاد کند که عزم غرب را تضعیف می‌کند.

دوم، آیا خریداران آسیایی با این روند همراهی خواهند کرد؟ در حال حاضر، هند و چین از تخفیف‌های قابل توجهی برای نفت خام روسیه برخوردار هستند و می‌توانند هر چقدر که دوست دارند خرید کنند. اگر آن‌ها مستقیماً با شرکت‌ها یا افراد روسی تحریم شده معامله نکنند، این تجارت همچنان قانونی است. در مقام تئوری، سقف قیمت به آن‌ها امکان می‌دهد نفت خام و محصولات را با قیمت‌های پایین تر خریداری کنند. با این حال، هند و چین ممکن است در مورد امضای یک نظام نظارتی و اجرایی دست و پاگیر تردید داشته باشند. آن‌ها همچنین تمایلی به تبعیت از تحریم‌های انرژی تحمیلی غرب نخواهند داشت.

سوم اینکه اگر قیمت‌های متعدد در بازار وجود داشته باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟ در نظر بگیرید که صادرات روسیه از فوریه تا کنون چگونه تکامل یافته است. پس از اینکه شرکت‌های غربی خرید خود را متوقف کردند، روسیه مجبور شد نفت خود را با تخفیف عرضه کند و مشتریان مشتاق زیادی پیدا کرد. به عنوان مثال، پالایشگاه‌های خاورمیانه، نفت خام روسیه را می‌خرند، آن را پالایش و سپس صادر می‌کنند. از آنجایی که تقاضا برای نفت ارزان‌تر روسیه از عرضه پیشی خواهد گرفت، سقف قیمتی می‌تواند قیمت‌های متعددی را در بازار ایجاد کند: قیمت جهانی نفت خام، قیمت محدود شده برای نفت روسیه، و قیمت سایه‌ای که جایی بین این دو خواهد بود. چنین وضعیتی فرصت‌های بهره برداری بسیاری را برای معامله‌گران ایجاد می‌کند.

چهارم، نظارت و اجرا چالش برانگیز خواهد بود. بازیگران بازار از طریق انتقال کشتی به کشتی، تجارت غیرقانونی نفتکش‌ها و اختلاط نفت خام از تحریم نفت ایران و ونزوئلا فرار می‌کنند. پالایشگاه‌ها و سایر خریداران احتمالاً راه‌هایی برای غلبه بر الزامات پیشنهادی برای تجارت نفت روسیه پیدا خواهند کرد. آن‌ها ممکن است از چندین بانک درخواست اعتبار اسنادی کنند یا از چندین شرکت تابعه برای ثبت معاملات با قیمت مصوب استفاده کنند، در حالی که در واقعیت بیشتر پرداخت می‌کنند.

بازار نفت مملو از افراد باهوش و منفعت طلب با انگیزه‌های قوی برای انحراف یا شکستن قوانین است. اگر سقف قیمت اعمال شود، تئوری اقتصادی با واقعیت بازاری آشفته مواجه خواهد شد. با این حال، این گزینه بهتر از تحریم اتحادیه اروپا و ممنوعیت بیمه است. اگر سقف قیمت، تجارت نفت با روسیه را قانونی کند، اما نتواند همکاری کامل هند، چین و سایر کشورها را تضمین کند، سقف قیمت یک پیروزی نسبی خواهد داشت. این امر از بدترین سناریوی کمبود بازار و افزایش شدید قیمت جلوگیری می‌کند، اما احتمالاً درآمد نفت روسیه را به طور چشمگیری کاهش نخواهد داد.

ترجمه: شورای راهبردی روابط خارجی