به گزارش “راهبرد انرژی“، تنشها میان واشنگتن و کاراکاس بالا گرفته و ممکن است از کنترل خارج شود. هزاران پرسنل نظامی آمریکا و چندین کشتی جنگی، از جمله ناو هواپیمابر جرالد فورد و یک گروه آماده آبی-خاکی (آمفیبی)، در اطراف ونزوئلا مستقر شدهاند، این در حالی است که مادورو نیز پرسنل و تجهیزات نظامی را به شکل گستردهای بسیج کرده است. در چنین شرایطی مداخله نظامی آمریکا خطرات اولیه و ثانویه برای بازارهای جهانی انرژی و غذا را به همراه خواهد داشت. بعید است حملات محدود به اهداف مرتبط با مواد مخدر تاثیری بر تولید انرژی یا بازارهای غذا داشته باشد. اما هر اقدامی که خود این رژیم را هدف قرار دهد یا به نقاط آسیبپذیر حیاتی در سیستم انرژی، مانند بنادر آسیب بزند، موضوعی کاملاً متفاوت است. آنهایی که به محدود ماندن اقدام نظامی تردید دارند، هشدار میدهند که حملات هوایی میتواند شرایطی غیرقابل پیشبینی ایجاد کند و به تصمیمگیریهایی دشوار در مورد نحوه پاسخ یا تشدید اقدامات منجر شود.
بازارهای جهانی نفت و ونزوئلا
اگرچه ونزوئلا هنوز یک بازیگر مهم است، اما در حال حاضر جایگاهش در بازارهای نفت به اندازه دوران پیش از هوگو چاوز اهمیت ندارد. صادرات ونزوئلا برابر با ۸۰۰ هزار بشکه در روز، یا کمی کمتر از یک درصد از کل مصرف نفت جهان است. در صورت وقوع مداخله نظامی آمریکا، تولید و صادرات ونزوئلا به احتمال قریب به یقین سقوط خواهد کرد. حملات نظامی آمریکا میتواند باعث اقدامات تلافیجویانه رژیم مادورو شود. تلافی ونزوئلا میتواند در راستای خرابکاری در تولید برای تضعیف دولت احتمالی بعدی، حمله به همسایگانی که به نظر برسد موافق حمله آمریکا هستند، و دامن زدن به بیثباتی سیاسی داخلی باشد.
تاریخ ونزوئلا نشان میدهد که تولید حتی بدون یک مداخله نظامی چقدر سریع میتواند کاهش یابد. اعتصاب کارگران نفتی در سال 2002-2003 صادرات نفت ونزوئلا را از سه میلیون بشکه در روز به کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش داد. تولید بالای نفت خام و گاز مایع طبیعی آمریکا، ظرفیت تولید مازاد در کشورهای خلیج فارس و انتظارات برای اشباع بازار نفت، سقفی را بر روی قیمتهای جهانی نفت قرار خواهد داد. اما تصویر بلندمدت بسیار پیچیدهتر است.
احیای تولید در ونزوئلا در پی هرگونه مداخله نظامی گسترده آمریکا احتمالاً به چندین سال زمان نیاز دارد. تجربیات تطبیقی نشان میدهد که احیای تولید نفت پس از جنگ چالشی بزرگ است. در حمله آمریکا به عراق، تولید عراق برای چندین ماه پس از حمله به صفر رسید؛ تولید سالانه تا سال ۲۰۱۱ به سطح پیش از جنگ بازنگشت. تجربه لیبی نیز نشان میدهد که یک گذار سیاسی بینظم میتواند تولید نفت را به شدت مختل کند.
موقعیت رژیمهای چاوز و مادورو این امکان را باز میگذارد که ونزوئلای پساچاوز در نهایت شاهد تولید بالاتری باشد. اپوزیسیون ونزوئلا یک برنامه برای تقویت تولید نفت و معدن منتشر کرده است. با این حال، سرمایه و نیروی کار باید به ونزوئلا بازگردند. شرکت «پترولئوس دی ونزوئلا» نیاز به بازسازی اساسی خواهد داشت. بسیاری از مخازن ونزوئلا نیز نیازمند احیا خواهند بود.
بر این اساس، وقفههای طولانیمدت تولید در ونزوئلا احتمالاً قیمت نفت و تولیدات نفتی، به ویژه گازوئیل، را بالا خواهد برد. ترکیب نفت خام سنگین-ترش ونزوئلا برای تولید گازوئیل بسیار مناسب است. آژانس بینالمللی انرژی هشدار داده است که بازارهای میانتقطیر در حال حاضر با کمبود عرضه مواجهند. اگر تولید ونزوئلا از بازار حذف شود، قیمت گازوئیل میتواند بالاتر رود که احتمالاً تورم جهانی را افزایش میدهد.
خطر انتشار درگیری به سایر مناطق
مداخله نظامی آمریکا در ونزوئلا در صورتی که مادورو درگیری را از طریق نیروهای نیابتی به سایر کشورها یا مناطق گسترش دهد، میتواند تأثیرات منطقهای وسیعتری داشته باشد. تشدید افقی درگیری، دامنه ریسکهای مرتبط با کالاها را گسترش خواهد داد. زیرساخت انرژی در کلمبیا با توجه به ارتباطات بین کاراکاس و ارتش آزادیبخش ملی کلمبیا (ELN) که در فهرست سازمان های تروریستی آمریکا قرار دارد، میتواند یکی از چنین اهدافی باشد. حمله توسط ELN میتواند تلفات عرضه در ونزوئلا را تشدید کرده و به اقتصاد پالایشگاههای آمریکا آسیب بزند.
مادورو فعلاً به طناب نجات دیپلماتیک رئیسجمهور کلمبیا نیاز دارد. اما ممکن است پس از انتخابات ۲۰۲۶ محاسباتش تغییر کند. اگر یک نامزد غیرچپگرا پیروز میدان شود، ممکن است مادورو برای تشدید تنش در داخل کلمبیا احساس آزادی بیشتری کند. صادرات نفت خام سنگین و نیمهسنگین ترش کلمبیا برای تولید میانتقطیرها بسیار مناسب است. در سال 2024 حدود ۴۰ درصد از نفت خام کلمبیا به آمریکا حمل شد. تلفات نفت خام ونزوئلا و کلمبیا ممکن است بر قیمت سوخت داخلی، به ویژه گازوئیل، تأثیر بگذارد.
در جریان یک درگیری نظامی، زنجیرههای تأمین آمونیاکِ ترینیداد و توباگو نیز در معرض اختلال قرار میگیرند. ترینیداد و توباگو تامین کننده ۲۰-۱۵ درصد از تجارت دریایی آمونیاک جهانی و دومین صادر کننده بزرگ به آمریکا است. محور این زنجیره تأمین بندر «پوینت لیساس» در ساحل غربی ترینیداد است که در خلیج پاریا واقع شده و مستقیماً رو به ونزوئلا قرار دارد. «پوینت لیساس» افزونگی محدود و نقاط ضعف بالقوهای دارد. اگر هواداران مادورو فعالیت «پوینت لیساس» را مختل کنند، اثرات آن در سراسر آمریکا و احتمالا فراتر از آن احساس خواهد شد.
بازارهای کود مکزیک، شیلی و برزیل به طور نامتناسبی در معرض خطر قرار دارند. در سال ۲۰۲۴، مکزیک ۲۵۰ هزار تن آمونیاک بیآب از ترینیداد و توباگو وارد کرد. ارتباطات عمیق کشاورزی آمریکا-مکزیک قابل توجه است. یک اختلال در تامین کود در پوینت لیساس احتمالاً قیمت غذا در آمریکا، منطقه و جهان را بالاتر خواهد برد.
ضرورت توجه به تبعات منفی هرگونه اقدام خصمانه علیه ونزوئلا
سیاستگذاران آمریکایی باید با دقت درباره پیامدهایی ناشی از اقدام نظامی فکر کنند. تولید قوی نفت آمریکا و ذخائر راهبردی نفت آمریکا، نقش محدود ونزوئلا در بازارهای جهانی نفت و وضعیت پیشبینیشده مازاد عرضه در بازار، همگی احتمال افزایش فوری قیمت نفت خام را در صورت بروز خصومتها کاهش میدهند. با این وجود، راه طولانی پیش رو برای بازگشت تولید نفت ونزوئلا و امکان سرایت آن به سایر کشورهای تولیدکننده نفت یا آمونیاک نشاندهنده مجموعهای وسیعتر و شاید عمیقتر از ریسکهای تورمی است که سیاستگذاران و فعالان بازار باید در نظر بگیرند.
