به گزارش “راهبرد انرژی“، روغن‌های صنعتی نقش حیاتی در عملکرد صحیح و بهینه ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی دارند. از میان این روغن‌ها، روغن‌های توربین، کمپرسور و هیدرولیک به دلیل کاربردهای ویژه خود، دارای اهمیت خاصی هستند. این روغن‌ها باید ویژگی‌های فنی و شیمیایی خاصی داشته باشند تا بتوانند نیازهای متفاوت تجهیزات را برآورده کنند. در این مقاله به بررسی شباهتها و تفاوت‌های موجود بین روغن‌های توربین، کمپرسور و هیدرولیک پرداخته و به نیازها و مشخصات فنی هر یک می‌پردازیم.
در انتخاب و ارزیابی روغن‌های هیدرولیک، چندین فاکتور اساسی و مهم وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند. این فاکتورها به طور کلی شامل موارد زیر میشوند:
1.ویسکوزیته (Viscosity): ویسکوزیته نشان‌دهنده مقاومت روغن در برابر جریان است. انتخاب ویسکوزیته مناسب بستگی به دمای کاری و نوع سیستم هیدرولیک دارد. ویسکوزیته باید در محدوده‌ی توصیه شده توسط سازنده سیستم باشد تا عملکرد بهینه را تضمین کند.
2. شاخص ویسکوزیته (Viscosity Index):این شاخص بیانگر تغییرات ویسکوزیته با دما است. روغن با شاخص ویسکوزیته بالا کمتر تحت تأثیر تغییرات دما قرار می‌گیرد و در دماهای مختلف عملکرد پایداری دارد.
3.پایداری حرارتی و اکسیداسیون (Thermal and Oxidation Stability):این ویژگی نشان‌دهنده مقاومت روغن در برابر تجزیه حرارتی و اکسیداسیون است. پایداری حرارتی و اکسیداسیون بالا به افزایش عمر روغن و کاهش تشکیل رسوبات و لجن کمک می‌کند.
4. خاصیت ضد سایش (Anti-Wear Properties):روغن‌های هیدرولیک باید دارای افزودنی‌های ضد سایش باشند تا از سایش و خرابی قطعات هیدرولیکی جلوگیری کنند.
5.جلوگیری از زنگ‌زدگی و خوردگی (Rust and Corrosion Prevention):روغن‌های هیدرولیک باید حاوی افزودنی‌هایی باشند که از زنگ‌زدگی و خوردگی قطعات فلزی در سیستم جلوگیری کنند.
6.خاصیت ضد کف (Anti-Foaming Properties):وجود هوا در روغن میتواند عملکرد سیستم هیدرولیک را مختل کند. روغن‌های هیدرولیک باید حاوی افزودنی‌های ضد کف باشند تا از تشکیل کف و حضور هوا در سیستم جلوگیری کنند.
7.خاصیت جداسازی آب (Demulsibility):روغن‌های هیدرولیک باید توانایی جداسازی آب را داشتهباشند تا از تشکیل امولسیون و خرابی سیستم جلوگیری کنند.
8.سازگاری با مواد الاستومری (Compatibility with Elastomers):روغن باید با مواد لاستیکی و پلاستیکی موجود در سیستم هیدرولیک سازگار باشد تا از خرابی و نشتی جلوگیری شود.
انتخاب روغن هیدرولیک مناسب با در نظر گرفتن فاکتورهای فوقالذکر میتواند به بهبود کارایی و عمر مفید سیستم‌های هیدرولیکی کمک کند.
تفاوت روغن هیدرولیک در سطح کیفی HL با HLP و HVLP چیست
روغن‌های هیدرولیک بسته به سطح کیفیت و خواص افزودنی‌ها به چند دسته مختلف تقسیم میشوند. تفاوت‌های اصلی بین روغن‌های هیدرولیک با سطح کیفی HL، HLP و HVLP به شرح زیر است:
1.روغن هیدرولیک HL : ویژگی‌هایاین نوع روغن‌ها عبارتند از: 1-دارای افزودنی‌های ضد خوردگی و ضد اکسیداسیون هستند. 2–برای کاربردهایی که شرایط کاری معمولی دارند مناسب است.3–فاقد افزودنی‌های ضد سایش است.
کاربردهای روغن سطح کیفی HLدرسیستم‌های هیدرولیکی ساده و کم فشار که نیاز به حفاظت پیشرفته در برابر سایش ندارند، است
2. روغن هیدرولیک HLP :ویژگی‌های این روغن‌ها علاوه بر افزودنی‌های ضد خوردگی و ضد اکسیداسیون، دارای افزودنی‌های ضد سایش نیز هستند. همچنین توانایی بالاتری در حفاظت از قطعات در برابر سایش و پایداری حرارتی و اکسیداسیون بهتری نسبت به روغن‌های HL دارند.
کاربردهای روغن سطح کیفی HVLP در سیستم‌های هیدرولیکی که در شرایط دمایی متغیر و شدید کار میکنند و نیاز به روغنی با پایداری ویسکوزیته بالا دارند، است.
به طور خلاصه، تفاوت اصلی بین این سه نوع روغن هیدرولیک در افزودنی‌ها و شاخص ویسکوزیته آنها است. روغن‌های HLP و HVLP نسبت به HL دارای افزودنی‌های ضد سایش هستند و روغن‌های HVLP علاوه بر آن، شاخص ویسکوزیته بالاتری دارند که عملکرد بهتری در دماهای مختلف را فراهم می‌کند.
امکان استفاده از روغن‌های هیدرولیک با سطوح کیفی مختلف (HL، HLP، HVLP) به جای یکدیگر بستگی به نیازها و شرایط عملیاتی سیستم هیدرولیک دارد. در اینجا مواردی که باید در نظر گرفته شوند را بررسی می‌کنیم: اینکه یک هیدرولیک با سطح کیفیت بالاتر را بخواهیم برای یک کارکرد سبکتر انتخاب کنیم الزاما همیشه کار مفید و انتخاب شایستهای نخواهد بود.
1. استفاده از روغن HL به جای HLP یا HVLP
این روغن‌ها فاقد افزودنی‌های ضد سایش هستند، بنابراین استفاده از آنها به جای HLP یا HVLP در سیستم‌هایی که نیاز به حفاظت ضد سایش دارند، توصیه نمی‌شود. اگر سیستم شما تحت فشار بالا و دمای زیاد کار نمی‌کند و نیازی به محافظت ویژه در برابر سایش ندارد، ممکن است بتوانید از روغن HL استفاده کنید.
2. استفاده از روغن HLP به جای HL
روغن HLP دارای افزودنی‌های ضد سایش است و میتواند به راحتی جایگزین روغن HL شود، حتی ممکن است عملکرد بهتری نیز ارائه دهد.
3-استفاده از روغن HLP به جای HVLP
•روغن HLP در دماهای متغیر و شدید عملکرد بهینه ندارد، زیرا شاخص ویسکوزیته آن به اندازه HVLP بالا نیست. در شرایطی که دما به طور گسترده تغییر می‌کند، استفاده از HVLP به جای HLP توصیه می‌شود.
4. استفاده از روغن HVLP به جای HL یا HLP
روغن HVLP دارای شاخص ویسکوزیته بالا و افزودنی‌های ضد سایش است و میتواند جایگزین هر دو روغن HL و HLP شود. در واقع، استفاده از HVLP به جای HL یا HLP ممکن است عملکرد و پایداری بیشتری فراهم کند.
نکات کلیدی:
پایداری حرارتی و اکسیداسیون: در صورت نیاز به پایداری حرارتی و مقاومت در برابر اکسیداسیون، استفاده از HLP یا HVLP به جای HL مناسب‌تر است.
تغییرات دما: در صورت وجود تغییرات دمایی شدید، استفاده از HVLP به جای HL یا HLP مناسب‌تر است.
نیاز به حفاظت ضد سایش: در صورت نیاز به حفاظت در برابر سایش، استفاده از HLP یا HVLP به جای HL ضروری است.
بنابراین، در بسیاری از موارد، استفاده از روغن‌های با سطح کیفی بالاتر ( HLPو HVL) به جای روغن‌های با سطح کیفی پایین‌تر (HL) ممکن و حتی مفید است. اما برعکس آن ممکن است مشکلاتی ایجاد کند، به خصوص در شرایط کاری سخت‌تر که نیاز به ویژگی‌های خاصی مانند مقاومت در برابر سایش یا پایداری ویسکوزیته بالا است. همیشه بهتر است با مشاوره سازنده تجهیزات یا متخصصان روغن‌کاری تصمیم‌گیری شود.
ویسکوزیته روغن‌های هیدرولیک بر اساس استاندارد ISO (سازمان بین‌المللی استانداردسازی) به صورت درجه‌های ویسکوزیته ISO VG (ISO Viscosity Grade) طبقه‌بندی می‌شود. این طبقه‌بندی به صورت اعداد ISO VG بیان می‌شود که نشان‌دهنده ویسکوزیته سینماتیکی روغن در دمای 40 درجه سانتی‌گراد (104 درجه فارنهایت) است. در زیر به برخی از متداول‌ترین درجه‌های ویسکوزیته ISO VG برای روغن‌های هیدرولیک اشاره می‌شود:
1. ISO VG 10: : ویسکوزیته در 40 درجه سانتی‌گراد: (تقریباً 10 سانتی‌استوکس – 10 Cst) و استفاده در سیستم‌های هیدرولیک با سرعت بالا و بار کم.
2. ISO VG 15::ویسکوزیته در 40 درجه سانتی‌گراد: (تقریباً 15 سانتی‌استوکس – 15 Cst) و مناسب برای سیستم‌های هیدرولیک با دمای کاری پایین و سرعت بالا.
3. ISO VG 22::ویسکوزیته در 40 درجه سانتی‌گراد: (تقریباً 22 سانتی‌استوکس – 22 Cst) و استفاده در سیستم‌های هیدرولیک سبک با دمای متوسط.
4. ISO VG 32:: ویسکوزیته در 40 درجه سانتی‌گراد: (تقریباً 32 سانتی‌استوکس – 32 Cst). متداول‌ترین روغن هیدرولیک، مناسب برای اکثر کاربردهای هیدرولیک عمومی.
5.ISO VG 46::ویسکوزیته در 40 درجه سانتی‌گراد: (تقریباً 46 سانتی‌استوکس – 46 Cst) و استفاده در سیستم‌های هیدرولیک با فشار بالا و دمای کاری متوسط.
6. ISO VG 68::ویسکوزیته در 40 درجه سانتی‌گراد: (تقریباً 68 سانتی‌استوکس – 68 Cst) و مناسب برای سیستم‌های هیدرولیک با دمای بالا و فشار بالا.
7.ISO VG 100::ویسکوزیته در 40 درجه سانتی‌گراد: (تقریباً 100 سانتی‌استوکس – 100 Cst) و استفاده در سیستم‌های هیدرولیک با بار سنگین و دمای بالا.
8.ISO VG 150::ویسکوزیته در 40 درجه سانتی‌گراد: (تقریباً 150 سانتی‌استوکس – 150 Cst) و مناسب برای سیستم‌های هیدرولیک با بار بسیار سنگین و دمای بالا.
این دسته‌بندی‌ها به کاربران کمک می‌کند تا روغن هیدرولیک مناسب برای نیازهای خاص سیستم‌هایشان را انتخاب کنند که قطعا انتخاب ویسکوزیته مناسب در کنار سطح کیفیت منطبق با نیاز میتواند یک انتخاب کامل باشد.
ویسکوزیته مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله دمای کاری، فشار، نوع سیستم هیدرولیک و نیازهای حفاظتی که عموما در راهنمای کاربرد توسط تولید کننده تجهیزات درج شدهاست.
فاکتورهای موثر در انتخاب ویسکوزیته هیدرولیک عموما بهشرح ذیل است :
دمای محیط و دمای کاری سیستم: روغن‌های با ویسکوزیته پایین (مانند32 یا ISO VG 22 ) برای دماهای پایین و روغن‌های با ویسکوزیته بالا (مانند100 یا ISO VG 68 ) برای دماهای بالا مناسب هستند.
فشار کاری سیستم: سیستم‌های با فشار بالا نیاز به روغن‌های با ویسکوزیته بالاتر دارند تا از سایش و خرابی جلوگیری شود.
نوع تجهیزات و سازنده: همیشه به توصیه‌های سازنده تجهیزات هیدرولیک مراجعه کنید تا بهترین نوع روغن هیدرولیک را انتخاب کنید.
با توجه به این نکات، انتخاب ویسکوزیته مناسب میتواند به بهبود عملکرد و طول عمر سیستم هیدرولیک شما کمک کند.
بعضا روانکارهای توربین و کمپرسورها را در قالب هیدرولیکها لحاظ میکنند و اگر بخواهیم به درستی این دسته بندی مهر تایید بگداریم میبایستی به شاخصهای فنی و فرمولاسیون تولید و همچنین موارد کاربرد آنها بپردازیم :
روغن‌های توربین، کمپرسور و هیدرولیک به دلیل کاربردهای خاص و متفاوت، دارای شباهتها و تفاوت‌هایی هستند. این روغن‌ها بهگونه‌ای طراحی شده‌اند که نیازهای خاص تجهیزات مربوطه را برآوردهکنند. در ادامه به بررسی شباهتها و تفاوت‌های این روغن‌ها می‌پردازیم:
1.پایه روغنی مشابه: بسیاری از روغن‌های توربین، کمپرسور و هیدرولیک از روغن‌های پایه معدنی یا سنتتیک تهیه میشوند.
2.افزودنی‌های مشابه: این روغن‌ها معمولاً حاوی افزودنی‌های ضد اکسیداسیون، ضد زنگ و ضد خوردگی هستند که به افزایش عمر مفید روغن و حفاظت از تجهیزات کمک میکنند.
3.پایداری حرارتی و اکسیداسیون: هر سه نوع روغن باید دارای پایداری حرارتی و مقاومت در برابر اکسیداسیون بالا باشند تا در دماهای کاری مختلف عملکرد مناسبی داشتهباشند.
4. خاصیت جداسازی آب: قابلیت جداسازی آب از روغن (دمولسیبیلیتی) برای هر سه نوع روغن اهمیت دارد تا از تشکیل امولسیون و آسیب به تجهیزات جلوگیری شود.
1. روغن توربین:
ویژگی‌ها: 1-دارای پایداری حرارتی و اکسیداسیون بسیار بالا. 2-حاوی افزودنی‌های ضد کف و ضد خوردگی. 3-خاصیت جداسازی آب بسیار خوب.
کاربردها: 1-استفاده در توربین‌های بخار، گاز و هیدرولیک. 2-نیاز به عملکرد مطمئن در دما و فشار بالا.
ویسکوزیته: معمولاً ویسکوزیته‌های ISO VG 32 , 46
2.روغن کمپرسور:
ویژگی‌ها: 1-دارای پایداری حرارتی و اکسیداسیون بالا. 2-حاوی افزودنی‌های ضد سایش و ضد خوردگی. 3-قابلیت کاهش تشکیل رسوبات و لجن.
کاربردها: 1-استفاده در انواع کمپرسورها (پیستونی، اسکرو، روتاری). 2-نیاز به کاهش سایش و افزایش عمر کمپرسور.
ویسکوزیته: ویسکوزیته‌های مختلف بسته به نوع کمپرسور، معمولاً ISO VG 32 , 46 , 68
3.روغن هیدرولیک:
ویژگی‌ها: 1-دارای پایداری حرارتی و اکسیداسیون مناسب. 2-حاوی افزودنی‌های ضد سایش، ضد زنگ و ضد کف. 3-خاصیت جداسازی آب و مقاومت در برابر کف‌کردن.
کاربردها: 1-استفاده در سیستم‌های هیدرولیک صنعتی و خودرویی. 2-نیاز به انتقال نیرو و حفاظت از اجزای سیستم در برابر سایش.
ویسکوزیته: گستره ویسکوزیته وسیع شامل ISO VG 22 , 32 , 46 , 68 , 100 که در موارد خاص تا 150 و 220 نیز تجربه میشوند
روغن توربین برای شرایط دمایی و فشاری بالا با پایداری حرارتی و اکسیداسیون عالی طراحی شدهاست. روغن کمپرسور بر کاهش سایش، جلوگیری از تشکیل رسوبات و حفظ کارایی کمپرسور تمرکز دارد. روغن هیدرولیک برای انتقال نیرو و حفاظت از سیستم‌های هیدرولیکی طراحی شده و دارای افزودنی‌های ضد سایش و ضد کف است.
در انتخاب روغن مناسب برای هر کاربرد، توجه به مشخصات فنی تجهیزات و توصیه‌های سازنده ضروری است. هرچند که شباهتهایی بین این روغن‌ها وجود دارد، اما تفاوت‌های موجود نشان‌دهنده تخصصی بودن هر یک برای کاربردهای خاصشان است لذا روغن‌های توربین، کمپرسور و هیدرولیک هرکدام دارای ویژگی‌ها و افزودنی‌های خاصی هستند که آنها را برای کاربردهای ویژه‌ای مناسب می‌سازند. شباهتها بین این روغن‌ها شامل استفاده از پایه‌های مشابه و افزودنی‌های ضد اکسیداسیون، ضد زنگ و ضد خوردگی است. اما تفاوت‌های موجود در ویژگی‌های ضد سایش، پایداری حرارتی و اکسیداسیون، و ویسکوزیته باعث می‌شود که هر روغن برای کاربرد خاصی مناسب باشد. انتخاب روغن مناسب بر اساس شرایط عملیاتی و نیازهای تجهیزات، میتواند به بهبود عملکرد و طول عمر سیستم‌ها کمک کند. مشاوره با متخصصان روغن‌کاری و پیروی از توصیه‌های سازنده تجهیزات برای انتخاب بهترین روغن، ضروری است.
یک پاسخ
مفید و ساده و مختصر. تشکر از شما