هماهنگی کامل مافیای ABS با وزارت صمت!

به گزارش “راهبرد انرژی“،اخیراً در اقدامی قابل تامل وزارت صمت، طی دو نوبت تعرفه واردات آکریلونیتریل بوتادین استایرن ABS از 15 درصد به 5 درصد در سال 1401 و از 5 درصد به 4 درصد در سال جاری کاهش داده که در راستای حمایت از تولید ملی نبوده و باعث متضرر شدن شرکتهای تولیدکننده داخلی این محصول شده است، چرا که انبارهای این شرکتها همچون پتروشیمی تبریز و پتروشیمی قائد بصیر به دلیل واردات جهشی بزرگ و بی رویه پرشده و با توجه به مصوبه دولت در بازگشت نرخ اعلامی ارز حاصل از صادرات در سامانه بانک مرکزی، صرفه و سودی برایشان ندارد. در پشت این اقدامات، قطعا مافیایی وجود دارد که به تولید داخل صدمه می زند و بر خلاف فرمایشات مقام معظم رهبری در حمایت از تولید داخلی است. از سوی دیگر با توجه به تغییر نرخ تسعیر ارز در قیمت گذاری محصولات پتروشیمی از شهریورماه سال جاری و بالا رفتن قیمتهای داخلی و به استناد آمار فروش بورسی این محصول در هفته های اخیر و معامله کمتر از 60 درصدی میزان عرضه، به نظر می رسد قیمتهای فعلی برای مصرف کنندگان محصول مذکور در قیاس با قیمتهای وارداتی آن دارای جذابیت نبوده و چه بسا نسبت به تامین نیاز خود از طریق واردات اقدام می نمایند که این امر طبیعتا در راستای سیاستهای حمایتی دولت از صنایع تولید کشور نیست و سبب بروز ضرر و زیان هنگفت به شرکتهای پتروشیمی می شود. عدم همخوانی قیمتهای اعلامی صادراتی با شرکت گمرک ایران جهت صادرات محصول و همچنین وضع عوارض صادراتی از عوامل بازدارنده صادرات است که باعث ایجاد تعهدات کاذب بازگشت ارز شده و به نوعی امکان صادرات را نیز از شرکتهای پتروشیمی سلب نموده است.
مضافاً نباید فراموش کرد که تولیدکنندگان داخلی ABS هر وقت که شرایط بازار داخلی ایجاب می کرده صادراتشان را محدود کرده و اولویت شان تامین نیاز صنایع داخل بوده است، لذا هم اکنون شایسته نیست که با کاهش تعرفه واردات، محصولات تولیدی شرکتهای داخلی دپو شود و بازار داخلی قطعه سازان صنایع پلاستیک در صنایع خودروسازی و لوازم خانگی و غیره را تقدیم برندهای خارجی کنیم.
شایان توجه است که در هفته گذشته قیمت ABS در بازار آسیا با قیمت 1250 دلار در CFR چین و با 1265 دلار در هر تن در CFR جنوب شرقی آسیا به دلیل حجم معاملات محدود، تقریبا ثابت بود. تقاضای پایین ABS عمدتا به دلیل عدم اطمینان از شرایط اقتصاد کلان و قیمت نفت بوده و باعث سیاست انتظار و احتیاط از طرف خریداران این محصول شده است. سوال اینست چرا در چنین شرایطی باید واردات بی رویه ABS داشته باشیم.
با این مقدمه بازار جهانی و داخلی ABS مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد.
آکریلونیتریل بوتادین استایرن Acrylonitrile butadiene styrene یا به اختصار ABS کاربردهایی در صنایع راهبردی همچون لوازم خانگی (40 درصد)، الکترونیک (26 درصد)، خودرو(20 درصد)، تجهیزات اداری، لوازم پزشکی، اسباب بازی و ماشین آلات دارد.
در حال حاضر ظرفیت اسمی تولید ABS در جهان، 12.6 میلیون تن در سال است. منطقه جنوب شرق آسیا به جز چین، با ظرفیت ۵ میلیون و 670 هزار تن، بالاترین ظرفیت را دارد. چین با ظرفیت ۴ میلیون و 662 تنی، اروپا یک میلیون و 8 هزار تن، آمریکای شمالی 756 هزار تن و خاورمیانه 252 هزار تن در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
چین و منطقه جنوب شرق آسیا جمعا 8.5 میلون تن تولید ABS دارند که 85 درصد تولید جهانی را به خود اختصاص داده اند و بنچمارک قیمتگذاری این محصول هستند.
تقاضای جهانی ABS حدود 10 میلیون تن در سال است که چین ۳۷ درصد از تولید جهانی ABS را به خود اختصاص داده اما تقاضا در این کشور بیشتر بوده و ۵۷ درصد تقاضای جهانی را در اختیار که تقاضای مازاد خود را از واردات تأمین می‌کند و رقم این واردات در سال 2022 بالغ بر 2.5 میلیارد دلار بوده است. منطقه جنوب شرق آسیا به ‌جز چین، ۲۳ درصد از تقاضای جهانی ABS را دارد.
کره جنوبی با 3.1 میلیارد دلار صاردات بزرگترین صادرکننده ABS و چین با 2.5 میلیارد دلار واردات بزرگترین واردکننده ABS در جهان هستند. در واقع با توجه به اینکه کره جنوبی و چین، بزرگترین بازیگران بازار جهانی ABS هستند، وضعیت تولید و تقاضای این دو کشور تأثیر بسزایی در تعیین قیمت، عرضه و تقاضای محصول دارد. در سال 2022 قیمت محصولات آکریلونیتریل، بوتادین و استایرن مونومر CFR چین به ترتیب به 1،921 ، 1،280 و 1،283 دلار بود. همچنین قیمت ABS چین نیز 2،000 دلار بود. بزرگترین شرکت تولیدکننده ABS جهان شرکت تایوانی Chi Meiاست.
پیش‌ بینی شده است که تقاضای ABS تا سال ۲۰۲۴، به 11.2 میلیون تن و تا سال 2027 به 12 میلیون تن به ارزش 47 میلیارد دلار برسد. همچنین، بیشترین سهم مصرف ABS خاورمیانه را ترکیه با سهم ۴۸ درصدی و بعد از آن ایران با سهم ۴۴ درصدی به خود اختصاص داده اند.
برخلاف بسیاری از محصولات پتروشیمی که قیمت آنها همبستگی قابل توجهی با مواد اولیه مورد استفاده برای تولیدشان دارد، ABS بدین‌صورت نیست و تقاضای محصولات پایین‌دستی، بیشترین تأثیر بر قیمت این محصول را دارد. به عبارتی، رشد جمعیت جهانی و در کنار آن توسعه صنایع خودروسازی، رشد تقاضا برای لوازم خانگی و الکترونیک و غیره باعث رشد بازار ABS می شود.
در ایران، هم اکنون دو شرکت پتروشیمی قائد بصیر و پتروشیمی تبریز، هر یک جداگانه با ظرفیت ۳۵ هزار تنی ABS، مشغول تولید هستند. پتروشیمی قائد بصیر با نماد «شبصیر» در بازار فرابورس ایران قابل معامله بوده و پتروشیمی تبریز از زیرمجموعه‌های پالایش نفت تبریز، بورسی نیست. در پتروشیمی قائدبصیر، بخش عمده ماده اولیه خریداری شده اما در پتروشیمی تبریز، ماده اولیه توسط شرکت تولید می ‌شود. البته شرکت پتروشیمی قائد بصیر، تولیدکننده گریدهای خاص رنگی ABS بوده و مشتریان خاص خود را دارد و پتروشیمی تبریز، گرید نچرال و بی رنگ ABS تولید می ‌کند و این دو شرکت رقیب یکدیگر نیستند.
ظرفیت اسمی داخلی کشور برای محصول ABS ، بالغ بر 70 هزار تن در سال است که به صورت عملی این ظرفیت برابر با 56 هزار تن است و تقاضای داخلی ABS در داخل کشور هم حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار تن بوده که کسری عرضه از طریق واردات تأمین می شود که متاسفانه با کاهش تعرفه واردات، بازار داخلی از دست تولیدکنندگان داخلی خارج شده است.
با توجه به اینکه شرکت توسعه پلیمر پاد جم با ظرفیت تولید ۲۰۰ هزار تن گرید بی ‌رنگ ABS با هدف صادراتی در آینده نزدیک به بهره برداری خواهد رسید، وضع مصوبات خلق الساعه و غیر کارشناسی، پورتفوی این شرکتها را تهدید می کند به گونه ای که اسپرد بین نرخ فروش ABS شرکتهای داخلی و نرخ CFR چین افزایش پیدا می کند.