به گزارش “راهبرد انرژی“، سیستم «ماشه (Snapback Mechanism) اروپا یکی از مهم‌ترین ابزارهای فشار در چارچوب برجام و سیاست‌های تحریمی اتحادیه اروپایی علیه ایران است. این مکانیزم به طرف‌های اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) اجازه می‌دهد در صورت نقض جدی تعهدات ایران ذیل برجام یا شکست مذاکرات، روند بازگردانی خودکار تحریم‌ها را فعال کنند.
• مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، هر عضو برجام می‌تواند ادعا کند ایران تعهدات خود را نقض کرده است.
• پس از طرح ادعا، فرآیندی ۳۰ تا ۶۰ روزه آغاز می‌شود که در صورت عدم توافق، تحریم‌های پیشین سازمان ملل به‌طور خودکار بازمی‌گردد.
• در سطح اتحادیه اروپایی، علاوه بر تحریم‌های سازمان ملل، تحریم‌های یکجانبه و هماهنگ‌شده اقتصادی، مالی و نفتی نیز می‌توانند بازاعمال شوند.
۱- فشار برای بازگشت ایران به میز مذاکره: اروپا تلاش می‌کند با تهدید به بازگشت تحریم‌ها، ایران را به اجرای کامل تعهدات وادار سازد.
۲- حفظ اتحاد با آمریکا: هرچند اروپا از سیاست فشار حداکثری ترامپ فاصله گرفت، اما در شرایط فعلی به هماهنگی با واشنگتن تمایل دارد.
۳- مدیریت امنیت منطقه‌ای: افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران برای اروپا تهدیدی مستقیم علیه امنیت و منافعش محسوب می‌شود.
۱- سناریوی سخت‌گیرانه (اجرای کامل ماشه)
-بازگشت تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران.
-محدود شدن دسترسی ایران به بازار نفت و گاز، سیستم بانکی و تجارت بین‌الملل.
-فشار اقتصادی شدید مشابه دوران قبل از برجام.
۲- سناریوی میانه (فشار تدریجی)
-اعمال بخشی از تحریم‌ها به‌صورت مرحله‌ای.
-تمرکز بر صنایع نفت، پتروشیمی و کشتیرانی ایران.
-باز گذاشتن راه مذاکرات به‌عنوان ابزار مدیریت بحران.
۳- سناریوی بازدارندگی (تهدید بدون اجرا)
– اروپا صرفا از مکانیسم ماشه به‌عنوان تهدید استفاده کند تا امتیازگیری سیاسی داشته باشد.
• در این حالت، اجرای واقعی ماشه به تعویق می‌افتد، اما فضای سرمایه‌گذاری و تجارت با ایران به دلیل ریسک‌پذیری، آسیب خواهد دید.
• اقتصادی: بازگشت تحریم‌ها می‌تواند صادرات نفت و پتروشیمی را به‌شدت کاهش دهد و فشار مضاعفی بر سیستم بانکی و تجارت خارجی ایران وارد سازد.
• سیاسی: فعال شدن ماشه مشروعیت بین‌المللی ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اجماع جهانی علیه تهران را بازسازی می‌کند.
• امنیتی: افزایش فشارها احتمال تشدید تنش‌های منطقه‌ای را بیشتر می‌کند.
