به گزارش “راهبرد انرژی“، شهرام رضایی در گفت‌وگو یی اظهار کرد: شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان رگولاتور، در نظر دارد از «دستیار هوش مصنوعی» استفاده کند. اما برای این کار، نخست باید اطلاعات همه شرکت‌های پتروشیمی متمرکز شود تا بتوان هوش تجاری (Business Intelligence) را ایجاد و سپس آن را با کمک هوش مصنوعی تقویت کرد.
وی افزود: در سطح جهانی، کاربرد هوش مصنوعی در صنعت پتروشیمی بیشتر در حوزه‌هایی مانند دوقلوی دیجیتال (Digital Twin) و نگهداری پیش‌بینانه (Predictive Maintenance) متمرکز است. این فناوری می‌تواند به کاهش پرت تولید، بهینه‌سازی مصرف کاتالیست، کاهش فلرینگ، ارتقای بهره‌وری و تحلیل دقیق تر بازار کمک کند.
رضایی با اشاره به دغدغه‌های موجود در نحوه فروش محصولات و قیمت‌گذاری گفت: هوش مصنوعی می‌تواند این فرآیندها را تحلیل و حتی در آینده نقش مکمل یا جایگزینی برای برخی سازوکارهای بازار، از جمله بورس ایفا کند. البته در حال حاضر در مرحله بانک‌های اطلاعاتی محلی (Local Database) هستیم و برای رسیدن به آن نقطه ، باید دریاچه داده (Data Lake) ایجاد شود و سازوکارهای آن پیاده سازی شود.
وی افزود: یکی از چالش‌های پیش‌رو، مجاب کردن شرکت‌های پتروشیمی برای اشتراک‌گذاری داده‌هایشان است.
راهکار: ارائه سرویس در مقابل داده
مشاور معاون وزیر با اشاره به تکلیف برنامه هفتم توسعه مبنی بر گردآوری اطلاعات شرکت‌های پتروشیمی، پالایشگاه‌ها و بخش انرژی به منظور تهیه بالانس جرم و انرژی تصریح کرد: اگر شرکت‌ها از طریق این فناوری‌ها به درآمد و تولید بهتر برسند، طبیعتاً اطلاعات خود را نیز در اختیار خواهند گذاشت. در نتیجه نیازی به رویکردهای دستوری نیست. بهترین مسیر آن است که زیرساختی در اختیار شرکت‌ها قرار دهیم که ضمن اشتراک‌گذاری داده، خودشان هم از آن بهره‌مند شوند.
رضایی از آغاز تعریف پروژه‌هایی با همکاری معاونت علمی ریاست‌جمهوری خبر داد و گفت: در قالب این طرح، شرکت‌ها می‌توانند به جای پرداخت مالیات، در پروژه‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کنند؛ مشروط بر آنکه مسیر توسعه هوش مصنوعی را همراهی کنند.
وی افزود: معاونت علمی تلاش می‌کند زیرساخت پردازشی لازم را نیز فراهم کند، چرا که اجرای پروژه‌های هوش مصنوعی نیازمند پردازنده‌های قوی (GPU) است. بر روی این زیرساخت، مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) قرار می‌گیرند و در نهایت «ایجنت‌ها» یا عوامل هوشمند اجرا خواهند شد. این زیرساخت‌ها به صورت متن‌باز (Open Source) در اختیار قرار می‌گیرد تا استارت‌آپ‌ها بتوانند از آن برای توسعه محصولات هوش مصنوعی خود بهره‌برداری کنند.
رویکردی هم‌افزا با پتروشیمی‌ها و استارت‌آپ‌ها
وی ادامه داد: از شرکت‌های پتروشیمی دعوت می‌کنیم تا داده‌های خود را در این دریاچه اطلاعات قراردهند و نخستین بهره‌برداران آن باشند. در عین حال، به استارت‌آپ‌ها هم کمک خواهیم کرد تا با استفاده از این زیرساخت، محصولات نوآورانه توسعه دهند.
کاربرد هوش مصنوعی برای محیط زیست و بهره‌وری
رضایی با اشاره به اهمیت استفاده بهینه از ذخایر هیدروکربوری در شرایط جدید زیست‌محیطی گفت: با توجه به فشارهای جهانی بر کاهش سوختن منابع فسیلی، راهکار مناسب، استفاده از این ذخایر برای تولید محصولات پتروشیمی است. به عنوان نمونه، برخی محصولات پتروشیمی در تولید داروهایی مانند استامینوفن کاربرد دارند. بنابراین باید از هوش مصنوعی و فناوری‌های نو برای رساندن این صنعت به تولید بهینه و کاهش پرت در نقطه سربه‌سر استفاده کنیم.
تأکید بر امنیت، اخلاق و الزام های قانونی
او با اشاره به اهمیت امنیت اطلاعات در مسیر ورود هوش مصنوعی به صنعت خاطرنشان کرد: با ورود این فناوری، رعایت اصول اخلاقی (Ethics) و امنیت سایبری (Cyber Security) اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند. اتصال فناوری اطلاعات (IT) به فناوری عملیات (OT) نیازمند دقت و حساسیت بالا است و تمامی اقدامات باید مطابق الزامات سازمان افتا و رگولاتوری‌های مربوطه انجام گیرد.
هوش مصنوعی، راهی به‌سوی توسعه پایدار
مشاور معاون وزیر در پایان گفت: امروز هوش مصنوعی در خدمت توسعه پایدار قرار گرفته و در تمامی صنایع، از جمله پتروشیمی، می‌توان با بهره‌گیری از آن، تأثیرات منفی بر محیط زیست و حوادث صنعتی را به حداقل رساند.
وی تأکید کرد: بشر همیشه زمانی که با علم و فناوری از منابع محدود خود بهره برده، آسیب کمتری به طبیعت وارد کرده است. امروز نیز باید از همان رویکرد استفاده کنیم و با نگاهی آینده‌نگرانه، راه‌حل‌هایی طراحی کنیم که بازگشت‌پذیری محصولات به طبیعت در آن‌ها دیده شده باشد. هوش مصنوعی می‌تواند نقش کلیدی در این مسیر ایفا کن .
