تحول در صنعت پتروشیمی با تولیدی شدن طرح های جدید

به گزارش “راهبرد انرژی“، حسن عباس زاده معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی از برنامه های کلان برای جذب سرمایه گذاری های جدید در صنعت پتروشیمی خبر داد و گفت:انتشار اوراق صکوک، مرابحه ارزی و تسهیل سرمایه گذاری در مسیر تکمیل زنجیره ارزش از جمله هدف گذاری انجام شده برای توسعه متوازن صنعت است .

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در گفتگوئی به تبیین آخرین فعالیت های انجام شده در صنعت پتروشیمی ایران پرداخته است که متن این گفتگو در پی می آید:

1. برای جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی در صنعت پتروشیمی چه اقدامات صورت گرفته و چه اقداماتی در حال انجام است؟

در راستای جذب سرمایه‌گذاری در سال 1403، تعداد 21 موافقت اصولی‌ اجرای طرح پتروشیمی با حجم سرمایه‌گذاری بیش از 10 میلیارد دلار و ظرفیت بیش از 12 میلیون تن در سال در شرکت ملی صنایع پتروشیمی بررسی و توسط معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت صادر شده است.
از دیگر اقدامات صورت گرفته توسط این شرکت معرفی طرح‌های صنعت پتروشیمی به مرکز مبادله ارز و طلا (زیر نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران) می‌باشد که اخیراً جهت تکمیل دو طرح پتروشیمی سروش مهستان عسلویه و نگین مهستان کنگان اوراق صکوک مرابحه ارزی به مبلغ 60 میلیون یورو بانرخ 6 درصد و دوره زمانی 3 ساله انتشار یافته است.
ضمناً فرصت‌های سرمایه‌گذاری صنعت پتروشیمی از طریق وبسایت شرکت و چاپ بروشور (به زبان‌های انگلیسی، چینی، عربی، روسی و فارسی) در اختیار متقاضیان سرمایه‌گذاری قرار گرفته است.
همچنین این شرکت در راستای منویات مقام معظم رهبری و نامگذاری شعار سال (سرمایه‌گذاری برای تولید) و اهداف توسعه‌ای برنامه‌های متعدد ذیل را در دستور کار خود قرار داده است.

الف: جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی:

جذب و مشارکت سرمایه‌گذاران از طریق برگزاری رویدادهای معرفی فرصت های سرمایه‌گذاری و تعامل با سرمایه‌گذاران و ارائه پیشنهاد‌ها و بسته‌های مالی و اقتصادی طراحی شده.
طراحی سیاست ها و راهبردها و تنظیم مکانیزم های لازم جهت تشویق سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی، معرفی بسترهای قانونی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری و پی‌ریزی همکاری‌ های مشترک با مؤسسات و سازمان‌های بین‌المللی ذیربط.
بررسی امکان مشارکت هلدینگ های بزرگ پتروشیمی با شرکت های خارجی معتبر در داخل و خارج از کشور.
ارائه طرح های زنجیره ارزش پتروشیمی در مناطق مختلف در قالب بسته های پیشنهادی مناسب به سرمایه گذاران داخلی و خارجی.
حضور فعال در نمایشگاه ها، سمینارها و مجامع حرفه ای داخلی و بین المللی با هدف معرفی فرصت های سرمایه گذاری و جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی.
تعیین تکلیف طرح های فاقد پیشرفت و جلوگیری از معطل ماندن فرصت های سرمایه گذاری و معرفی آن به سرمایه‌گذاران واجد شرایط.

ب: تأمین مالی از منابع داخلی و خارجی:

توسعه تعاملات اثربخش با بانک مرکزی بمنظور شناسائی و ارائه راهکارها و مشوق های مناسب جهت کنترل ارز حاصل از صادرات شرکت های تولیدی پتروشیمی و هدایت هدفمند آن بسمت سرمایه گذاری جهت توسعه صنعت پتروشیمی.
ارتباط موثر با نهادهای قانونگذار، صندوق توسعه ملی، بانکها و نهادهای مالی، تنظیم لوایح پیشنهادی قانونی، آئین‌نامه‌ها و مقررات جهت تسهیل جذب سرمایه، توسعه نهادهای تخصصی سرمایه‌گذاری و طراحی ابزارهای مالی متناسب با توسعه صنعت پتروشیمی.
شناسایی سرمایه‌های سرگردان و غیر مولد (سفته‌بازی) و ارائه مشوق‌های مناسب جهت هدایت آن‌ها به سوی صنعت پتروشیمی.
امکان استفاده از شرکت پروژه سهامی عام به منظور تکمیل و بهره‌برداری از پروژه‌های اقتصادی.
اقدام جهت بررسی و تدوین آئین نامه اجرایی جهت استفاده از ظرفیت ماده 45 برنامه هفتم توسعه مبنی بر تخفیف پنج درصدی به شرکتها در صورت تخصیص 40 درصد از سود خالص سالانه این شرکتها به حساب اندوخته سرمایه ای مخصوص طرح های بهینه سازی و توسعه ای.

2. برای تامین پایدار خوراک پتروشیمی ها چه اقداماتی صورت گرفته است؟

توسعه میادین نفت و گاز توسط پتروشیمی‌ها
جمع‌آوری گاز فلر داخلی و خارجی
صرفه‌جویی و مشارکت در بهینه‌سازی
واردات گاز
استفاده از سوخت و خوراک جایگزین همچون نفتا، SNG و زغال‌سنگ

3. روند تعمیرات و اورهال دوره ای پالایشگاه ها در فصول مختلف سال به چه صورتی است؟

ضمن تشویق تمام مجتمع ها به ضرورت انجام تعمیرات اساسی جهت استمرار تولید پایدار در سال های پیشرو و کاهش هزینه های سرسام آور مترتب بر عدم انجام آن، معمولا روند انجام تعمیرات اساسی مجتمع ها بگونه ایست که باتوجه به اهمیت کنترل و تنظیم بازار بالاخص در مورد مجتمع های پتروشیمی با تنوع محصول زیاد و در صورت اعلام نیاز شرکت های مربوطه به اورهال، از طرف مدیریت کنترل تولید بگونه ای تنظیم گردد که همپوشانی نداشته باشند و یا در صورت لزوم و اصرار به انجام اورهال از طرف مجتمعها کمترین همپوشانی را داشته باشند، در ضمن عواقب ، تبعات و تاثیرانجام اورهال یک مجتمع بر دیگر مجتمع های پتروشیمی قرار گرفته در زنجیره خوراک و محصول ان مجتمع به حداقل رسیده و قبلا ازانجام اورهال ، تمهیدات لازم توسط آن مجتمع و مجتمعهای تاثیر گیرنده اندیشیده وبه اجرا دراید. ضمنا باتوجه به ناترازی انرژی و گاز و اعمال محدودیت مصرف گاز در فصول سرد سال ، به تمام مجتمعهای عمده مصرف کننده گاز طبیعی ( تولید کنندگان متانول و اوره آمونیاک )ابلاغ و اعلام گردیده که برنامه تعمیرات اساسی خودر را در این فصول قرار دهند تا دچار خسران و ضرر و زیان کمتری گردندکه همین برنامه هم جاری و ساری می شود.

4. چرا با وجود این که مشکل خوراک پتروشیمی ها را داریم این صنعت را توسعه می دهیم بدون آن که به سوخت هایی جایگزین توجه کنیم؟

به صورت کلی خوراک گاز طبیعی یکی از خوراک های اصلی صنعت پتروشیمی است سهم کوچکی از کل گاز مصرفی در کشور را دارد و فقط حدود 4 درصد از گاز طبیعی مصرفی در کشور برای خوراک به صنعت پتروشیمی تحویل می گردد. با این حال اقدامات زیادی جهت تامین گاز از سوی صنعت پتروشیمی انجام شده است از جمله خاموش سازی فلرهای گازی در مناطق نفتی و مشارکت در توسعه میادین گازی بالادستی توسط هلدینگ های پتروشیمی

5. به چه میزان از گازهای فلر برای تامین خوراک پتروشیمی ها بهره برده شده است؟

در راستای حفظ محیط زیست و استفاده بهینه از منابع کشور، 4 طرح جمع آوری گازهای فلر توسط صنعت پتروشیمی در شرق و غرب کارون و در استان‌های خوزستان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و فارس در حال اجراست که پیش‌بینی می‌شود در انتهای سال 1404 حدود 1580 میلیون فوت مکعب در روز گازهای مشعل جمع‌آوری و به عنوان خوراک پتروشیمی مصرف گردد.
طرح جمع‌آوری گازهای مشعل بیدبلند خلیج فارس (شرق کارون)
طرح جمع‌آوری گازهای مشعل مارون (شرق کارون)
طرح پتروپالایش دهلران NGL3100 (غرب کارون)
طرح پالایش گاز هویزه خلیج فارس NGL3200 (غرب کارون)

6. در فصول سرد و با توجه به ناترازی مصرف گاز و اولویت بخش خانگی صنایع پتروشیمی باید به سمت تنوع مصرف سوخت و استفاده از خوراک مایع بروند، چه مشوق های توسط شرکت ملی پتروشیمی یا وزارت نفت ارائه می شود؟

اوره و متانول که محصولات اصلی زنجیره گاز طبیعی کشور هستند، در تمام دنیا غالبا با استفاده از همین خوراک تولید می‌شوند و جایگزینی خوراک این مجتمع‌ها از حیث فنی و اقتصادی ممکن نیست اما در حوزه توسعه طرح‌های آتی، می‌بایست توسعه مبتنی بر گاز طبیعی محدودتر گردد و محصولات صادراتی کنونی صنعت پتروشیمی یا نفت خام و سایر مشتقات نفتی صادراتی به عنوان خوراک صنعت پتروشیمی مورد استفاده آتی قرار گیرد. هر چند که توسعه مبتنی بر این خوراک‌ها نیز نیازمند گاز طبیعی به عنوان سوخت خواهد بود و مسیر پیشرفت در تولید بدون پشتیبانی انرژی میسر نیست.

7. میزان تولید و ارزآوری این صنعت طی سنوات گذشته به چه صورتی است و چه برنامه های در این حوزه برای پایان برنامه هفتم توسعه یا افق 1420 وجود دارد؟

در حال حاضر ظرفیت تولید در صنعت پتروشیمی حدود 97 میلیون تن در سال است که هر سال به دلایلی از تمامی این ظرفیت بهره برداری نمی شود که مهمترین آنها کمبود خوراک مورد نیاز است. با توجه به اینکه حدود 60 درصد خوراک صنعت پتروشیمی از منابع گازی تامین می‌شود کمبود خوراک ناشی از ناترازی سال های اخیر در تولید و مصرف گاز، از عوامل مهم عدم استفاده از ظرفیت تولید در واحدهای پتروشیمی با خوراک گاز طبیعی است.
سال گذشته حدود 75 میلیون تن محصول در صنعت پتروشیمی تولید شد که از این مقدار 42 میلیون تن محصول قابل مصرف برای صنایع پایین دست داخلی و صادرات بدست آمده است. صادرات محصولات پتروشیمی در سال گذشته نیز 29 میلیون تن به ارزش 13 میلیارد دلار بوده است. درآمد صادرات محصولات پتروشیمی در ده سال گذشته میانگین حدود 12 میلیارد دلار بوده که در سال 1401 رکورد 16 میلیارد دلار در سال هم به ثبت رسیده است.
با بهره‌برداری از 66 طرح در دست اجرا در این صنعت تا پایان برنامه هفتم توسعه ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی به 5/131 میلیون تن خواهد رسید. حرکت در مسیر توسعه زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی که از اهداف تعیین شده برای این صنعت در برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت است که به شرط تامین سرمایه برای اتمام طرحه ای در دست انجام در برنامه هفتم و همچنین تامین خوراک به تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر و کسب درآمد بیشتر از صادرات و همچنین کاهش واردات برخی محصولات خواهد انجامید.

8. برای تکمیل زنجیره ارزش در این صنعت چه اقداماتی صورت گرفته است؟

شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر اساس ماده (۵) قانون رفع موانع تولید مورخ 20/2/1394، یک سازمان توسعه‌ای به شمار می‌رود. توسعه‌گری که در واقع نوعی از ایفای نقش تصدی‌گری در وجوه چهارگانه سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، تنظیم‌گری و تصدی‌گری در حوزه حکمرانی است، به مجموعه فعالیت‌های حمایتی و تسهیلاتی در راستای جلوگیری از شکست بازار تعبیر می‌شود. شرکت ملی صنایع پتروشیمی ذیل اهداف بنیادی خود، دو مورد راهبری و مدیریت توسعه صنعت را در راستای وظایف توسعه‌ای خود تبیین کرده است که تعریف طرح‌های زنجیره ارزش در راستای این موارد بوده است.
از میان 20 بسته سرمایه‌گذاری تدوین شده که با عنوان طرح‌های زنجیره ارزش نام‌گذاری شده‌‌اند، غالب طرح‌ها توسط سرمایه‌گذاران مختلف مورد تأیید قرار گرفته‌اند و تا کنون 27 موافقت‌نامه اصولی‌ از طرف وزارت نفت با تأیید شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای سرمایه‌گذاران مختلف صادر شده است. بر اساس برنامه اعلام‌شده از سوی سرمایه‌گذاران، تمامی طرح‌های دارای موافقت‌نامه اصولی با توجه به لزوم افتتاح طرح‌های بالادستی تأمین‌کننده خوراک و ماهیت ذاتی بلندمدت ساخت طرح‌های پتروشیمی،‌ در طی سال‌های برنامه هفتم و هشتم توسعه به بهره‌برداری خواهند رسید.

با اجرای طرح‌های زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی نتایج ارزشمندی از جمله موارد ذیل به دست خواهد آمد:

کاهش واردات و ارزبری حداقل معادل 3 میلیارد دلار در سال
افزایش ظرفیت اسمی صنعت پتروشیمی 8/3 میلیون تن در سال
جذب 2/4 میلیارد دلار سرمایه به صنعت پتروشیمی
مجموع سرمایه‌ لازم برای اجرای طرح‌های زنجیره ارزش، معادل 2/4 میلیارد دلار می‌باشد که توسط سرمایه گذاران تامین خواهد شد ولی لازم است جهت تسهیل تامین منابع بر اساس اولویت بندی به صندوق توسعه و سایر مراجع تامین مالی معرفی گردند.
تولید سالانه 4/4 میلیارد دلار از انواع محصولات پایین‌دستی
اشتغالزایی در دوره ساخت حدود 23 هزار نفر

9. برای مقابله با خام فروشی چه اقداماتی شده خصوصا عدم زنجیره ارزش متانولی ها؟

توسعه صنعت پتروشیمی از طریق توسعه زنجیره ارزش محصولات یکی از اقدامات عملی مهم در راستای کاهش خام فروشی محصولات پایه پتروشیمی است.
در حال حاضر متانول با ظرفیت تولید حدود 16 میلیون تن در سال و تولید سالانه حدود 10 میلیون تن بالاترین محصول پایه تولیدی در صنعت پتروشیمی کشور است که هر سال حدود 9 میلیون تن از این محصول صادر می شود. در مجموع 17 طرح پتروشیمی در زنجیره ارزش متانول در برنامه های هفتم و هشتم توسعه پتروشیمی تعریف شده اند که در مراحل مختلف اجرایی از مطالعات اولیه تا مراحل نصب قرار دارند. برای جلوگیری از خام فروشی، جذب این محصول در ادامه زنجیره متانول در دستور کار تعریف طرحهای متانولی قرار گرفته است. تلاش شده طرحهای متانولی با خوراک گازی به نحوی تعریف شود که متانول تولیدی در ادامه برای تولید محصولات زنجیره متانول مصرف شود و 9 طرح در این گروه قرار دارند. و طرح های با خوراک متانول مصرف کننده متانول تولیدی خواهند بود و محصولات زنجیره متانول را در ادامه تولید خواهند کرد. 8 طرح باقیمانده از 17 طرح یاد شده در این گروه قرار دارند.
همچنین آیین نامه موسوم به تخفیف پلکانی خوراک برای تشویق سرمایه گذاران به توسعه زنجیره ارزش که یک دهه از تصویب آن گذشته با شرایط جدید اصلاح و تکمیل شده که براساس آن در تخفیفی که در خوراک مایع و متانول توسط وزارت نفت از طریق شرکت های تابعه ذی ربط اعطا می شود و بر اساس آن فروشندگان خوراک گاز و مایع به واحدهای تولیدی مشمول تخفیف این آیین نامه و نیز سایر فروشندگان خوراک در حلقه زنجیره تولید مربوطه، مکلف به اعمال آن در بهای خوراک تحویلی خواهند بود.