فروپاشی نظام روانکار کشور با نظام دو قیمتی لوبکات

به گزارش “راهبرد انرژی“، بعد از ابلاغ مصوبه هیئت وزیران در خصوص تغییر نرخ ارز مواد اولیه مورد عرضه در بورس کالا از 28500 تومان به 37500 تومان، نرخ گذاری لوبکات به عنوان خوراک پالایشگاه های روغن سازی که محصولات آنها با نرخ مصوب عرضه می گردد به کارگروهی متشکل از وزارت نفت، وزارت صمت و وزارت اقتصاد واگذار گردید.
توافقات اولیه بر این قرار گرفت تا تعیین تکلیف قیمت روغن موتور لوبکات به عنوان خوراک این شرکتها براساس روال سابق قیمت گذاری گردد. چرا که لوبکات همواره با نرخ پایه در بورس کالا معامله می گردید و سیاست دولت بر جلوگیری از شوک تورمی در جامعه و عدم افزایش نرخ محصولاتی بود که در بورس کالا با نرخ پایه معامله می شدند. اما بر خلاف سیاست های دولت در مهار تورم، انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش در 19/06/1401 اقدام به اعلام نرخ جدید لوبکات با جهش قیمتی 30 درصدی نسبت به هفته قبل از آن گردید. این در حالی بود که قبل از آن نیز لوبکات بیش از 32 درصد از ابتدای سال رشد قیمتی را تجربه کرده بود.
افزایش شدید نرخ لوبکات از ابتدای سال با جهش قیمتی بیش از 65 درصدی در حالی اتفاق افتاد که نرخ روغن موتور از خرداد سال 1401 تاکنون هیچگونه افزایش نرخی را تجربه نکرده است.
با تغییر نرخ ارز محاسبه لوبکات، وزارت نفت اعلام نمود که به میزان روغن موتور نرخ مصوب در فاکتور خرید پالایشگاه های روغن سازی تخفیف اعمال می نماید. این اقدام به معنی نهادینه شدن فساد در صنعت روانکار می باشد چرا که هدف از قیمت گذاری روغن موتور کمک به مصرف کننده نهایی بوده است. اما با عرضه لوبکات با نرخ دلار 37500 تومانی در بورس کالا و تخفیف به میزان روغن موتور تولیدی، باعث گردید در سطح بازار روغن موتور با نرخ لوبکات آزاد به دست مصرف کننده نهایی می رسد.
این اقدام تنها باعث تثبیت یک رانت و فساد گسترده در بازار روغن موتور کشور می گردد. هم اکنون بعد از یک ماه نیز همین موضوع در سطح بازار قابل مشاهده می باشد. چرا که یک اختلاف بیش از 50 درصدی در نرخ روغن موتور مصوب تولیدی توسط پالایشگاه های روغن سازی و قیمتی که به دست مصرف کننده نهایی می رسد به وجود آمده است. پیش بینی می گردد طی ماه های آینده بحران جدی در بازار روغن موتور کشور به دلیل سیاست گذاری غلط و ایجاد خوراک دونرخی ایجاد گردد. مسئولیت این موضوع متوجه کسانی است که اقدام به تصویب این سیاست گذاری غلط و رانتی نموده اند.
موضوع دیگری که در نظام دو قیمتی خوراک مغفول مانده عدم توجه به زنجیره طولی محصولات تولیدی از لوبکات در پالایشگاه های روانکار می باشد. بیش از 50 درصد لوبکات محصولات بدست آمده از لوبکات، محصولات جانبی می باشند که در تولید روغن موتور استفاده نمی گردند.
به عنوان نمونه 40 درصد لوبکات اکسترکت می باشد که بدلیل عدم تقاضا و مصرف داخلی، بیش از 90 درصد آن صادر می گردد. در این شرایط به دلیل نظام دو قیمتی خوراک،پالایشگاه های صادرات محور بدلیل دریافت قسمت عمده خوراک خود با دلار 37500 تومانی در مقابل شرکت هایی که بدلیل فروش بیشتر روغن موتور داخلی قسمت عمده خوراک خود را با دلار 28500 تومانی دریافت میکنند، امکان رقابت و فروش این محصول را در بازار صادراتی ندارند. این نظام دوقیمتی فسادزا در بلند مدت موجب تعطیلی پالایشگاه های روغن صادرات محور با بیش از 500 میلیون دلار ارزآوری در سال می گردد. به نظر می رسد باید در اسرع وقت از سیاست دوقیمتی لوبکات به عنوان خوراک پالایشگاه های روغن سازی جلوگیری گردد.